นักบินอวกาศที่ปฏิบัติภารกิจโคจรรอบโลก มักรายงานถึงอาการปวดศีรษะและแน่นจมูกมานานหลายปี ล่าสุด งานวิจัยฉบับใหม่ยืนยันแล้วว่าอาการเหล่านี้ไม่ใช่แค่เรื่องน่ารำคาญเล็กน้อย แต่เป็นปัญหาสุขภาพที่พบได้บ่อยอย่างยิ่ง โดยผลการศึกษาชี้ว่านักบินอวกาศประมาณ 85% บนสถานีอวกาศนานาชาติ (International Space Station – ISS) ประสบปัญหานี้
การค้นพบนี้เป็นผลมาจากความร่วมมือระหว่างคณะวิศวกรรมศาสตร์การแพทย์ (EnMed) ของมหาวิทยาลัย Texas A&M และโรงพยาบาล Houston Methodist ถือเป็นการศึกษาเชิงลึกครั้งแรกสุดที่ตรวจสอบผลกระทบของการเดินทางในอวกาศต่อสุขภาพโพรงอากาศข้างจมูก
เจาะลึกการศึกษา 2 ทศวรรษ
ทีมวิจัยได้วิเคราะห์ข้อมูลเวชระเบียนของนักบินอวกาศเกือบสองทศวรรษ (ตั้งแต่ปี ค.ศ. 2000 ถึง 2019) โดยได้รับความร่วมมือจากศูนย์อวกาศจอห์นสันของ NASA ผลการศึกษาจากนักบินอวกาศ 71 คน พบว่า
- จำนวน 60 คน (เกือบ 85%) รายงานว่ามีปัญหาทางการแพทย์เกี่ยวกับโพรงอากาศข้างจมูกอย่างน้อยหนึ่งครั้งระหว่างภารกิจ
- จำนวน 75% ของนักบินอวกาศบน ISS รายงานอาการคัดจมูกหรือแน่นจมูก
Faizaan Khan นักศึกษาแพทย์จาก EnMed และผู้เขียนหลักของงานวิจัย อธิบายว่านี่เป็นปัญหาทั่วไปที่เกิดขึ้นเมื่อนักบินอวกาศต้องปรับตัวเข้ากับสภาวะไร้แรงโน้มถ่วง (microgravity)
บนโลก แรงโน้มถ่วงจะดึงของเหลวในร่างกายให้ไหลลงไปรวมกันที่ส่วนล่าง เช่น ขา แต่ในอวกาศ ของเหลวเหล่านั้นจะลอยตัวขึ้นด้านบน ไปสะสมอยู่ที่ศีรษะแทน
การเปลี่ยนแปลงนี้ทำให้เกิดอาการบวมและแรงดันเพิ่มขึ้นในโพรงอากาศข้างจมูก (sinuses) หรือโพรงไซนัส ซึ่งเป็นโพรงอากาศในกะโหลกศีรษะที่สำคัญต่อระบบทางเดินหายใจ ผลที่ตามมาคืออาการไม่พึงประสงค์ต่าง ๆ เช่น ปวดศีรษะ คัดจมูก อ่อนเพลีย และรบกวนการนอนหลับ
ผลกระทบที่ร้ายแรงกว่าอาการหวัด
แม้จะฟังดูคล้ายอาการภูมิแพ้หรือหวัดทั่วไป แต่ Khan ย้ำว่าผลกระทบของมันร้ายแรงกว่าที่คิด
งานวิจัยชี้ว่า เมื่ออาการเหล่านี้ไม่ได้รับการดูแล อาจนำไปสู่คุณภาพการนอนหลับที่แย่ลงและความอ่อนเพลียเรื้อรัง ซึ่งส่งผลโดยตรงต่อการตัดสินใจที่บกพร่องและประสิทธิภาพการทำงานที่ลดลง
“เมื่อเราส่งมนุษย์ไปทำโครงการที่แพงที่สุดโครงการหนึ่งของมวลมนุษยชาติอย่าง ISS เพื่อทำการวิจัยที่สำคัญ ทุกวินาทีจึงมีค่า” Khan กล่าว “เราต้องแน่ใจว่าพวกเขามีสุขภาพที่ดี และไม่มีอะไรมารบกวนการนอนหลับหรือการใช้ชีวิตประจำวันของพวกเขา”
นอกจากนี้ ทีมวิจัยยังพบว่าการเดินอวกาศ (spacewalks) ก็สร้างปัญหาเช่นกัน การเปลี่ยนแปลงความกดอากาศอย่างกะทันหันระหว่างภายในสถานีฯ กับภายในชุดอวกาศ อาจนำไปสู่ปัญหา เช่น การทำงานผิดปกติของท่อยูสเตเชียน (Eustachian tube) ซึ่งเป็นท่อที่เชื่อมต่อหูกับลำคอ
มองสู่อนาคตการท่องเที่ยวอวกาศ
ทีมวิจัยเน้นย้ำว่าการค้นพบนี้มีความสำคัญอย่างยิ่ง โดยเฉพาะเมื่อการท่องเที่ยวอวกาศ (space tourism) กำลังจะกลายเป็นเรื่องทั่วไปมากขึ้น
ในอนาคต คนที่ไปอวกาศอาจไม่ใช่คนที่มีสุขภาพดีที่สุดเสมอไป เมื่อการบินอวกาศภาคเอกชนขยายตัว เราจะมีคนธรรมดาที่มีโรคประจำตัวเดินทางมากขึ้น ดังนั้นจึงเป็นเรื่องสำคัญที่เราต้องเข้าใจปัญหาที่มนุษยชาติจะเผชิญ แม้ว่ามันจะเป็นปัญหาที่ดูเหมือนไม่ร้ายแรงอย่างอาการคัดจมูกก็ตาม
ข้อมูลอ้างอิง: Space Daily
- Most astronauts aboard ISS suffer from sinonasal congestion, study finds