ทิเบต ดินแดนที่ได้ชื่อว่าเป็นหลังคาโลก ทีมนักวิทยาศาสตร์จีนได้เริ่มภารกิจครั้งประวัติศาสตร์ในการค้นหาคำตอบเกี่ยวกับจุดกำเนิดของเอกภพอย่างเป็นทางการแล้ว ด้วยการเปิดใช้งานกล้องโทรทรรศน์อาลีซีเอ็มบี (Ali CMB Polarization Telescope – AliCPT) ซึ่งตั้งอยู่บนที่ราบสูงทิเบต เพื่อตามล่าระลอกคลื่นที่เก่าแก่ที่สุดในจักรวาล อันเป็นร่องรอยจางๆ ที่หลงเหลือจากการระเบิดครั้งยิ่งใหญ่หรือบิกแบง (Big Bang)
กล้องโทรทรรศน์แห่งนี้ได้เริ่มปฏิบัติการสังเกตการณ์ ณ สถานีสังเกตการณ์ดาราศาสตร์อาลี (Ali Observatory) ในเขตอาลี (Ali Prefecture) ของเขตปกครองตนเองทิเบต ซึ่งตั้งอยู่ที่ระดับความสูงกว่า 5,250 เมตร (17,220 ฟุต) เหนือระดับน้ำทะเล ทำให้เป็นหนึ่งในสถานีสังเกตการณ์ดาราศาสตร์ภาคพื้นดินที่อยู่สูงที่สุดในโลก สภาพแวดล้อมที่มีอากาศเบาบางและแห้งจัดของที่นี่ เหมาะอย่างยิ่งสำหรับการตรวจจับสัญญาณไมโครเวฟอันแผ่วเบาจากห้วงอวกาศลึก โดยมีสัญญาณรบกวนจากไอน้ำในชั้นบรรยากาศน้อยที่สุด
เป้าหมายหลักของภารกิจนี้คือการตรวจจับคลื่นความโน้มถ่วงปฐมภูมิ (primordial gravitational waves) ซึ่งเป็นระลอกคลื่นในกาลอวกาศ (spacetime) ที่เชื่อกันว่าเกิดขึ้นในช่วงเสี้ยววินาทีแรกหลังเหตุการณ์บิกแบง ในยุคที่เรียกว่า การพองตัวของจักรวาล (cosmic inflation) การค้นพบคลื่นความโน้มถ่วงปฐมภูมินี้เปรียบเสมือนการค้นพบจอกศักดิ์สิทธิ์แห่งจักรวาลวิทยา เพราะจะเป็นหลักฐานโดยตรงที่ยืนยันถึงทฤษฎีการพองตัวของจักรวาล ซึ่งอธิบายว่าเหตุใดเอกภพจึงมีขนาดใหญ่โตและมีโครงสร้างดังที่เราเห็นในปัจจุบัน
ภาพถ่ายทั่วท้องฟ้าโดยละเอียดของจักรวาลในยุคแรกเริ่มนี้ ถูกสร้างขึ้นจากข้อมูลที่ยานสำรวจ Wilkinson Microwave Anisotropy Probe รวบรวมเป็นเวลาเก้าปี ภาพนี้เผยให้เห็นความผันผวนของอุณหภูมิเมื่อ 13.77 พันล้านปีก่อน (แสดงเป็นความแตกต่างของสี) ซึ่งเทียบเท่าได้กับกลุ่มสสารตั้งต้นที่เติบโตมาเป็นกาแล็กซีในปัจจุบัน (เครดิต NASA)
นักวิทยาศาสตร์จะค้นหาสัญญาณดังกล่าวโดยการศึกษา รังสีไมโครเวฟพื้นหลังของจักรวาล (Cosmic Microwave Background – CMB) ซึ่งเป็นแสงแรกสุดที่เล็ดลอดออกมาหลังบิกแบงประมาณ 380,000 ปี คลื่นความโน้มถ่วงปฐมภูมิได้ทิ้งร่องรอยจำเพาะไว้บนรังสี CMB ในรูปแบบของโพลาไรเซชัน (polarization) แบบบีโหมด (B-mode) ซึ่งกล้องโทรทรรศน์อาลีซีเอ็มบีถูกออกแบบมาเพื่อตรวจจับสัญญาณนี้โดยเฉพาะ
โครงการนี้เป็นความร่วมมือระดับนานาชาติ นำโดย สถาบันฟิสิกส์พลังงานสูง (Institute of High Energy Physics – IHEP) ภายใต้สถาบันวิทยาศาสตร์จีน (Chinese Academy of Sciences – CAS) การเริ่มต้นปฏิบัติการของกล้องโทรทรรศน์บนหลังคาโลกแห่งนี้ ถือเป็นก้าวสำคัญของวงการดาราศาสตร์จีนและของโลกในการไขปริศนาที่ยิ่งใหญ่ที่สุดข้อหนึ่งของมนุษยชาติ หากภารกิจนี้ประสบความสำเร็จ จะไม่เพียงแต่เป็นการยืนยันหนึ่งในทฤษฎีรากฐานของจักรวาลวิทยา แต่ยังเป็นการเปิดหน้าต่างบานใหม่ให้เราสามารถมองย้อนกลับไปเห็นแสงริบหรี่แรกสุดแห่งรุ่งอรุณของจักรวาลได้เป็นครั้งแรก
ข้อมูลอ้างอิง: Xinhua
- Telescope in world’s roof starts hunt for Big Bang’s oldest ripples
