ชาร์ลส์ เมสสิเยร์ (Charles Messier) นักดาราศาสตร์ชาวฝรั่งเศสผู้หลงใหลในดาวหาง ได้สร้างผลงานอันเป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อวงการดาราศาสตร์ นั่นคือบัญชีรายชื่อวัตถุในห้วงอวกาศลึกที่เรารู้จักกันในชื่อ “แค็ตตาล็อกเมสสิเยร์” (Messier Catalog) ซึ่งเป็นเสมือนไกด์บุ๊กสำหรับนักดูดาวทั้งมืออาชีพและมือสมัครเล่นจวบจนปัจจุบัน
แรงบันดาลใจในการศึกษาดาราศาสตร์ของเมสสิเยร์เริ่มต้นขึ้นเมื่อเขาได้เห็นปรากฏการณ์อันน่าตื่นตาตื่นใจของดาวหางคลินเกนแบร์ก-เชโซ (Comet Klinkenberg-Chéseaux) ด้วยความมุ่งมั่นและทุ่มเท เขาได้ค้นพบดาวหางมากกว่าสิบดวง จนกระทั่งได้รับฉายาว่า “นักล่าดาวหาง” (Comet Ferret) จากพระเจ้าหลุยส์ที่ 15 (King Louis XV)
ในยุคของเมสสิเยร์ การค้นหาดาวหางเป็นภารกิจสำคัญทางดาราศาสตร์ แต่บ่อยครั้งที่วัตถุในอวกาศลึกอื่น ๆ เช่น กระจุกดาวและเนบิวลา มักถูกเข้าใจผิดว่าเป็นดาวหาง เนื่องจากลักษณะที่ดูเลือนรางคล้ายกันเมื่อมองผ่านกล้องโทรทรรศน์ขนาดเล็ก เพื่อป้องกันความสับสนดังกล่าว เมสสิเยร์จึงเริ่มจัดทำบัญชีรายชื่อ “วัตถุที่ควรหลีกเลี่ยง” ซึ่งก็คือวัตถุที่ไม่ใช่ดาวหาง แต่มีลักษณะคล้ายดาวหาง โดยวัตถุชิ้นแรกที่เขาบันทึกคือ เนบิวลาปู (Crab Nebula หรือ M1) ซึ่งเป็นซากซูเปอร์โนวา (supernova remnant) ที่เขาเข้าใจผิดว่าเป็นดาวหางในปี ค.ศ. 1758
ในบัญชีรายชื่อเมสสิเยร์ฉบับสมบูรณ์ ซึ่งตีพิมพ์ในปี ค.ศ. 1781 มีวัตถุที่เมสสิเยร์ได้บันทึกไว้ 103 วัตถุ และภายหลังได้มีการเพิ่มวัตถุที่พบในบันทึกของเมสสิเยร์และผู้ช่วยของเขา ปิแยร์ เมเชง (Pierre Méchain) จนกระทั่งปัจจุบันมีวัตถุรวมทั้งสิ้น 110 วัตถุ ซึ่งประกอบไปด้วยวัตถุทางดาราศาสตร์หลากหลายประเภท เช่น
- กระจุกดาวเปิด (Open Clusters) กลุ่มดาวที่เพิ่งก่อตัวขึ้นใหม่ภายในกาแล็กซีทางช้างเผือก (Milky Way Galaxy) เช่น กระจุกดาวลูกไก่ (Pleiades หรือ M45)
- กระจุกดาวทรงกลม (Globular Clusters) กระจุกดาวขนาดใหญ่ที่อัดแน่นด้วยดาวฤกษ์อายุมากนับแสนดวง ซึ่งส่วนใหญ่อยู่รอบนอกกาแล็กซี เช่น กระจุกดาวเฮอร์คิวลีส (Hercules Globular Cluster หรือ M13)
- เนบิวลา (Nebulae) กลุ่มก๊าซและฝุ่นในอวกาศ ซึ่งอาจเป็นแหล่งกำเนิดดาวฤกษ์หรือซากที่เหลือจากการระเบิดของดาวฤกษ์ เช่น เนบิวลานกอินทรี (Eagle Nebula หรือ M16) และเนบิวลาโอไรออน (Orion Nebula หรือ M42)
- กาแล็กซี (Galaxies) ระบบดาวขนาดใหญ่ที่อยู่ไกลออกไปนอกกาแล็กซีทางช้างเผือกของเรา เช่น กาแล็กซีแอนดรอมิดา (Andromeda Galaxy หรือ M31) ซึ่งเป็นกาแล็กซีเกลียวที่อยู่ใกล้กาแล็กซีของเรามากที่สุด และสามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่าในยามค่ำคืนที่มืดสนิท
แค็ตตาล็อกเมสสิเยร์ไม่เพียงแต่ช่วยให้นักดาราศาสตร์ในอดีตแยกแยะดาวหางออกจากวัตถุอื่น ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพเท่านั้น แต่ยังคงเป็นเครื่องมือสำคัญและเป็นเป้าหมายยอดนิยมสำหรับนักดาราศาสตร์สมัครเล่นในการสำรวจท้องฟ้ายามค่ำคืน เนื่องจากวัตถุส่วนใหญ่ในรายการนี้มีความสว่างเพียงพอที่จะสังเกตการณ์ได้ด้วยกล้องโทรทรรศน์ขนาดเล็กหรือแม้แต่กล้องส่องทางไกล
ข้อมูลอ้างอิง: NASA Science
