ฤดูกาลบนโลกนั้นเราสังเกตได้จากการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศและระยะเวลาของกลางวันและกลางคืน แต่บนดาวเสาร์ยักษ์ใหญ่ การเปลี่ยนฤดูกาลนั้นถูกบอกเล่าผ่านวงแหวนอันงดงามของมัน
โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ แกนหมุนของโลกจะเอียงทำมุมคงที่ และเมื่อแกนหมุนของโลกเอียงเข้าหาดวงอาทิตย์ในซีกเหนือ โลกของเราจะเข้าสู่ฤดูร้อน ในทางกลับกัน เมื่อแกนหมุนเอียงออกห่างจากดวงอาทิตย์ โลกจะเข้าสู่ฤดูหนาว
ในช่วงที่แกนหมุนของโลกไม่ได้เอียงเข้าหาหรือเอียงออก แต่ตั้งฉากกับดวงอาทิตย์พอดี เหตุการณ์นี้เราเรียกว่า “วิษุวัต” หรือ “Equinox” ซึ่งเป็นช่วงที่กลางวันและกลางคืนมีความยาวเท่ากันทั่วทั้งโลก
ดาวเสาร์ก็มีฤดูกาลเช่นเดียวกับโลก แต่เนื่องจากวงแหวนของดาวเสาร์โคจรอยู่ในระนาบเดียวกับเส้นศูนย์สูตรของดาวเคราะห์ การมองเห็นวงแหวนจากโลกจึงขึ้นอยู่กับตำแหน่งของดาวเสาร์ในวงโคจรและมุมเอียงของแกนหมุนของมัน
เมื่อแกนหมุนของดาวเสาร์เอียงเข้าหาดวงอาทิตย์ เราจะมองเห็นวงแหวนของมันได้อย่างชัดเจนที่สุด เพราะเรามองเห็นในมุมที่กว้างขึ้น คล้ายกับการมองจานจากด้านบน และเมื่อดาวเสาร์โคจรไปจนถึงตำแหน่งที่แกนหมุนเอียงตั้งฉากกับดวงอาทิตย์ เหตุการณ์ “วิษุวัตของดาวเสาร์” (Saturnian Equinox) ก็จะเกิดขึ้น ในช่วงนี้เองที่วงแหวนจะหันเข้าหาเราในมุมแคบที่สุด ทำให้มองเห็นได้ยากและบางลงจนแทบมองไม่เห็น คล้ายกับการมองจานจากด้านข้าง
ในภาพรวมจากช่วงปี พ.ศ. 2563 ถึง 2568 (ค.ศ. 2020-2025) ที่ผ่านมา ได้แสดงให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงของมุมมองวงแหวนดาวเสาร์อย่างชัดเจน โดยดาวเสาร์ได้เปลี่ยนผ่านจากฤดูร้อนในซีกเหนือไปสู่ฤดูร้อนในซีกใต้ ซึ่งเห็นได้จากการที่มุมมองวงแหวนค่อย ๆ แคบลงและกว้างขึ้นอีกครั้งในทิศทางตรงกันข้าม
ในช่วงนี้ ดาวเสาร์ยังโคจรเข้ามาใกล้โลกมากที่สุด ทำให้เราสามารถสังเกตการณ์ดาวเสาร์และวงแหวนของมันได้อย่างชัดเจนและสว่างไสวที่สุดตลอดทั้งคืน หากคืนไหนฟ้าเปิดเราอาจเห็นดาวเสาร์ด้วยตาตัวเองผ่านกล้องโทรทรรศน์
ภาพถ่ายดาวเสาร์ที่งดงามนี้เป็นผลงานของ อิมราน ซุลตัน (Imran Sultan) ช่างภาพดาราศาสตร์ผู้มีความสามารถและยังเป็นนักศึกษาปริญญาเอกสาขาฟิสิกส์ที่มหาวิทยาลัยนอร์ทเวสเทิร์น (Northwestern University) อีกด้วย
ด้วยความหลงใหลในดาราศาสตร์และเทคนิคการถ่ายภาพ เขาได้สร้างสรรค์ผลงานที่ผสมผสานความแม่นยำทางวิทยาศาสตร์เข้ากับความงดงามทางศิลปะ โดยใช้เทคนิคการซ้อนภาพ (superposing) เพื่อให้ได้ภาพที่แสดงถึงการเปลี่ยนผ่านของฤดูกาลบนดาวเสาร์ได้อย่างลงตัว
เครดิตภาพ: Imran Sultan
- Equinox at Saturn
About the Author
