ในช่วงกลางเดือนธันวาคมของทุกปี ท้องฟ้ายามค่ำคืนจะถูกประดับด้วยปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ที่น่าตื่นตาตื่นใจ นั่นคือ ฝนดาวตกเจมินิดส์ (Geminids Meteor Shower) ซึ่งเป็นหนึ่งในฝนดาวตกที่ยิ่งใหญ่ที่สุดแห่งปี และสร้างความสงสัยให้กับผู้คนเสมอว่าเศษซากสว่างวาบเหล่านี้มาจากไหนกันแน่ คำตอบที่แม่นยำที่สุดคือมันดูเหมือนจะพุ่งออกมาจากทิศทางของกลุ่มดาวคนคู่ หรือกลุ่มดาวเจมินี (Gemini) ซึ่งเป็นที่มาของชื่อ “เจมินิดส์” นั่นเอง ภาพคอมโพสิตอันงดงามนี้ที่บันทึกได้ภายใต้ท้องฟ้ามืดมิดเหนือเทือกเขาเบเลียนสเก ทาทรา (Belianske Tatra) ในสโลวาเกีย ได้เผยให้เห็นถึงลำแสงเจิดจรัสจำนวนมากของฝนดาวตกเจมินิดส์ที่สาดส่องลงมาเหนือยอดเขาที่ปกคลุมด้วยหิมะ
แม้ว่าทิศทางที่ดาวตกปรากฏให้เห็นจะอยู่ในกลุ่มดาวเจมินี แต่แหล่งกำเนิดที่แท้จริงของฝนดาวตกเจมินิดส์ไม่ได้มาจากตัวกลุ่มดาวเอง แต่มาจากเศษซากที่หลุดออกมาจากดาวเคราะห์น้อย 3200 ฟีทอน (3200 Phaethon) ซึ่งเป็นดาวเคราะห์น้อยที่มีวงโคจรผิดปกติและมีลักษณะคล้ายดาวหาง
เศษซากเหล่านี้เดินทางตามวงโคจรที่ชัดเจนรอบดวงอาทิตย์ของเรา และส่วนหนึ่งของวงโคจรนี้จะตัดผ่านกับเส้นทางโคจรของโลก เมื่อโลกของเราเคลื่อนที่ผ่านบริเวณที่มีเศษซากเหล่านี้ ก้อนกรวดและผงฝุ่นขนาดเล็กจะถูกแรงโน้มถ่วงของโลกดึงดูดให้พุ่งเข้าสู่ชั้นบรรยากาศด้วยความเร็วสูง ทำให้เกิดการเสียดสีและลุกไหม้เป็นเส้นแสงที่เราเรียกว่า “ดาวตก” หรือ “ผีพุ่งไต้”
เมื่อโลกโคจรตัดผ่านเศษซากจาก 3200 ฟีทอน จุดที่เรามองเห็นว่าดาวตกทั้งหมดพุ่งออกมา จะดูเหมือนอยู่ในทิศทางของกลุ่มดาวเจมินี นักดาราศาสตร์เรียกจุดนี้ว่า จุดกำเนิด (Radiant) มันเป็นเพียงผลของทัศนียภาพเชิงมุมเท่านั้น คล้ายกับการที่เรามองเห็นเส้นทางรถไฟที่ขนานกันในระยะไกลดูเหมือนมาบรรจบกันที่จุดเดียว ซึ่งในกรณีของฝนดาวตกเจมินิดส์ จุดบรรจบนั้นบังเอิญอยู่ในแนวเดียวกับกลุ่มดาวคนคู่พอดี
ภาพถ่ายนี้ บันทึกไว้ในหลายคืนที่ผ่านมาภายใต้ท้องฟ้าที่มืดสนิทในประเทศสโลวาเกีย จับภาพลำแสงดาวตกเจมินิดส์ที่สว่างสดใสมากมายกำลังพุ่งผ่านผืนฟ้าเหนือยอดเขาทาทรา (Tatra mountains) ซึ่งปกคลุมด้วยหิมะอย่างสวยงาม นอกจากนี้ เรายังสามารถมองเห็นกลุ่มดาวนายพราน (Orion) ปรากฏอยู่เหนือขอบฟ้า และดาวคาสเตอร์ (Castor) ซึ่งเป็นดาวฤกษ์สว่างที่อยู่ใกล้กับจุดกำเนิดของฝนดาวตก
ฝนดาวตกเจมินิดส์มีความพิเศษตรงที่เป็นหนึ่งในฝนดาวตกไม่กี่กลุ่มที่มีต้นกำเนิดมาจากดาวเคราะห์น้อย ไม่ใช่ดาวหาง ซึ่งต่างจากฝนดาวตกส่วนใหญ่ ทำให้มันเป็นปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่นักดาราศาสตร์ให้ความสนใจเป็นพิเศษในการศึกษาองค์ประกอบและพฤติกรรมของดาวเคราะห์น้อยชนิดนี้
เครดิตภาพ: Tomáš Slovinský
- Gemini Meteors over Snow Capped Mountains
