หอดูดาวเจมินีเหนือบนยอดเขาเมานาเคอา (Maunakea) ในฮาวาย จับภาพที่มีรายละเอียดสูงของดาวหางระหว่างดาว 3ไอ/แอตลาส (3I/ATLAS) ผู้มาเยือนดวงล่าสุดจากระบบดาวอื่น เผยให้เห็นชั้นโคมาที่กำลังก่อตัวอย่างชัดเจน ขณะที่ดาวหางกำลังอุ่นขึ้นจากการเข้าใกล้ดวงอาทิตย์ การสังเกตการณ์ครั้งนี้เป็นโอกาสทองของนักดาราศาสตร์ในการศึกษาวัตถุจากห้วงอวกาศลึกโดยตรง
เมื่อเร็วๆ นี้ ทีมนักดาราศาสตร์ได้ใช้กล้องโทรทรรศน์เจมินีเหนือ (Gemini North Telescope) ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของหอดูดาวเจมินีนานาชาติ (International Gemini Observatory) เพื่อสังเกตการณ์ดาวหาง 3ไอ/แอตลาส วัตถุระหว่างดาว (Interstellar Object) ดวงที่สามเท่าที่เคยมีการค้นพบ การสังเกตการณ์นี้มีความสำคัญอย่างยิ่ง เนื่องจากดาวหางมีขนาดใหญ่กว่าผู้มาเยือนสองดวงก่อนหน้าอย่างชัดเจน ทำให้นักวิทยาศาสตร์สามารถศึกษาองค์ประกอบและพฤติกรรมของมันได้ในรายละเอียดที่ไม่เคยทำได้มาก่อน
ภาพที่ได้จากเครื่องสเปกโทรกราฟหลายวัตถุของเจมินี (Gemini Multi-Object Spectrograph: GMOS) แสดงให้เห็น โคมาหรือชั้นฝุ่นและแก๊สที่ฟุ้งกระจายรอบนิวเคลียสของดาวหางอย่างชัดเจน ปรากฏการณ์นี้เกิดขึ้นเมื่อดาวหางเข้าใกล้ดวงอาทิตย์มากขึ้น ความร้อนทำให้น้ำแข็งบนพื้นผิวระเหิดกลายเป็นแก๊สและปลดปล่อยฝุ่นออกมา ซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้ดาวหางสว่างขึ้นเรื่อยๆ
ดาวหาง 3ไอ/แอตลาส ถูกค้นพบครั้งแรกเมื่อวันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2568 โดยโครงการสำรวจท้องฟ้าแอตลาส (Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System: ATLAS) และได้รับการยืนยันในเวลาต่อมาว่าเป็นวัตถุที่มาจากนอกระบบสุริยะของเราอย่างแท้จริง โดยมีวงโคจรเป็นแบบไฮเพอร์โบลา (hyperbolic orbit) ซึ่งหมายความว่ามันจะเดินทางผ่านระบบสุริยะของเราเพียงครั้งเดียวแล้วจะจากไปตลอดกาล
ข้อมูลจากการสังเกตการณ์เบื้องต้นชี้ว่า ดาวหางดวงนี้มีสีค่อนข้างแดง ซึ่งเป็นลักษณะที่พบได้บ่อยในดาวหางของระบบสุริยะเรา และอาจบ่งชี้ถึงการมีอยู่ของสารประกอบอินทรีย์บนพื้นผิว ขนาดของนิวเคลียสคาดว่าอาจใหญ่ได้ถึง 20 กิโลเมตร ซึ่งใหญ่กว่า 1ไอ/อูมัวมัว (1I/ʻOumuamua) และ 2ไอ/โบรีซอฟ (2I/Borisov) อย่างมาก
การศึกษาวัตถุอย่าง 3ไอ/แอตลาส เปรียบเสมือนการได้สัมผัสกับชิ้นส่วนจากระบบดาวดวงอื่นโดยตรง ซึ่งจะมอบข้อมูลเชิงลึกอันล้ำค่าเกี่ยวกับองค์ประกอบทางเคมีและสภาวะในระบบดาวเคราะห์อื่น อันจะนำไปสู่ความเข้าใจที่ดีขึ้นเกี่ยวกับการก่อกำเนิดของระบบดาวเคราะห์ทั่วทั้งกาแล็กซี
ดาวหาง 3ไอ/แอตลาส จะเข้าใกล้ดวงอาทิตย์มากที่สุดในราววันที่ 30 ตุลาคม พ.ศ. 2568 และจะเข้าใกล้โลกมากที่สุดในวันที่ 19 ธันวาคม พ.ศ. 2568 โดยไม่มีความเสี่ยงใดๆ ต่อโลกของเรา
ข้อมูลอ้างอิง: NOIRLab/AURA/Gemini North/IfA University of Hawaii
- Gemini North Sees Brightening Interstellar Comet 3I/ATLAS in Detail
