ปรากฏการณ์ดาราศาสตร์ครั้งสำคัญส่งท้ายปี 2025 กำลังจะมาถึง! คืนนี้เป็นโอกาสทองของนักดูดาวและผู้ที่ชื่นชอบปรากฏการณ์บนท้องฟ้า เมื่อ “ฝนดาวตกเจมินิดส์” (Geminid Meteor Shower) ซึ่งได้รับการยกย่องว่าเป็นฝนดาวตกที่สว่างที่สุดและน่าตื่นตาตื่นใจที่สุดแห่งปี จะถึงช่วงพีคสุดในการมองเห็น โดยคาดการณ์ว่าหากสภาพอากาศเป็นใจ เราอาจได้เห็นดาวตกมากถึง 120-150 ดวงต่อชั่วโมง
“ฝนดาวตกเจมินิดส์” หรือ ฝนดาวตกกลุ่มดาวคนคู่ จะเกิดขึ้นในช่วงระหว่างวันที่ 4 – 20 ธันวาคมของทุกปี โดยมีศูนย์กลางการกระจายตัวบริเวณกลุ่มดาวคนคู่ (Gemini) ซึ่งเป็นที่มาของชื่อปรากฏการณ์นี้
ความพิเศษของเจมินิดส์คือการมีต้นกำเนิดแตกต่างจากฝนดาวตกอื่น ๆ ส่วนใหญ่ ซึ่งมักมาจากดาวหาง แต่สำหรับเจมินิดส์นั้น มีต้นกำเนิดมาจากดาวเคราะห์น้อยชื่อ 3200 เฟธอน (3200 Phaethon) ซึ่งนักวิทยาศาสตร์บางคนถึงกับเรียกว่าเป็น “ดาวหางหิน” (Rock Comet) ดาวเคราะห์น้อยดวงนี้ทิ้งสะเก็ดหินเล็ก ๆ ไว้ในวงโคจร เมื่อโลกเคลื่อนที่ผ่านธารสะเก็ดเหล่านี้ในช่วงกลางเดือนธันวาคม เศษหินและฝุ่นเหล่านั้นก็จะเสียดสีกับชั้นบรรยากาศโลกจนเกิดเป็นแสงวาบที่เราเห็นเป็นดาวตกนั่นเอง
ดาวเคราะห์น้อย 3200 เฟธอน ได้รับการค้นพบในปี พ.ศ. 2525 (ค.ศ. 1983) และเป็นวัตถุที่มีวงโคจรประหลาดซึ่งตัดกับวงโคจรของโลก มันโคจรครบรอบดวงอาทิตย์ในเวลาเพียง 1.4 ปี และเข้าใกล้ดวงอาทิตย์มาก การที่มันทิ้งมวลสารไว้ในวงโคจรคล้ายดาวหางทั้งที่จัดเป็นดาวเคราะห์น้อย ทำให้เฟธอนเป็นวัตถุที่น่าสนใจเป็นพิเศษ
ดาวตกที่เกิดจากเจมินิดส์มักมีความเร็วที่ช้ากว่าฝนดาวตกส่วนใหญ่ (ความเร็วประมาณ 35 กิโลเมตรต่อวินาที) ซึ่งทำให้มองเห็นได้ง่ายและมีสีสันที่สวยงามกว่า
วิธีการชมปรากฏการณ์และช่วงเวลาที่ดีที่สุด
นักดาราศาสตร์คาดการณ์ว่าผู้ชมสามารถรับชมความสวยงามได้ตั้งแต่คืนวันนี้ (13 ธันวาคม) ถึงรุ่งเช้า 14 ธันวาคม 2568 และจะถึงช่วงพีคสูงสุดในคืนวันที่ 14 ถึงรุ่งเช้า 15 ธันวาคม 2568 ตามเวลาประเทศไทย
- เริ่มชมได้เวลา 20:00 น. เป็นต้นไป ทางทิศตะวันออก (เป็นช่วงเวลาที่กลุ่มดาวคนคู่เริ่มขึ้นจากขอบฟ้า)
- ช่วงเห็นดาวตกเยอะที่สุด (พีค) ช่วงหลังเที่ยงคืนเป็นต้นไป (ช่วงดังกล่าวกลุ่มดาวคนคู่อยู่บริเวณกลางฟ้า)
- คืนวันที่ 13 – เช้าวันที่ 14 ธ.ค. 68 สามารถลุ้นชมได้เช่นกัน แต่หลังจาก 01:40 น. จะเริ่มมีแสงจันทร์รบกวน
- คืนวันที่ 14 – เช้าวันที่ 15 ธ.ค. 68 แสงจันทร์จะเริ่มรบกวนหลังเวลา 02:30 น. เป็นต้นไป
เคล็ดลับการชมฝนดาวตกที่ดีที่สุด
- สถานที่: พื้นที่ใดก็ได้ที่โล่งและมืด ไร้แสงรบกวน ห่างจากตัวเมือง
- วิธีการ: นอนชมด้วยตาเปล่าจะดีที่สุด เนื่องจากดาวตกจะกระจายทั่วทิศทาง และให้เวลากับดวงตาประมาณ 20-30 นาทีเพื่อปรับตัวเข้ากับความมืด
- ตำแหน่ง: แม้ว่าจุดศูนย์กลางการแผ่รังสี (Radiant) จะอยู่ในกลุ่มดาวคนคู่ แต่ดาวตกสามารถปรากฏขึ้นได้ทุกที่บนท้องฟ้า ดังนั้นควรหันหน้าไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือหรือมองไปยังจุดที่ท้องฟ้ามืดที่สุด
ฝนดาวตกเจมินิดส์เป็นปรากฏการณ์ประจำปีที่สำคัญ ซึ่งไม่เพียงแต่เป็นภาพที่สวยงามเท่านั้น แต่ยังช่วยให้นักวิทยาศาสตร์ได้ศึกษาองค์ประกอบของดาวเคราะห์น้อยและเศษฝุ่นที่ถูกปล่อยออกมาด้วย เป็นโอกาสอันดีที่จะได้สัมผัสความยิ่งใหญ่ของเอกภพ เตรียมความพร้อม มองหาพื้นที่มืด และเพลิดเพลินกับ “สะเก็ดดาว” ที่สว่างไสวที่สุดแห่งปีนี้!
ข้อมูลอ้างอิง: สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ / Smithsonian Magazine
- The Year’s Best and Brightest Meteor Shower Peaks This Weekend. Here’s How to Watch the Radiant Geminids
