กล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล (Hubble Space Telescope) ภายใต้การดำเนินงานร่วมกันขององค์การนาซา (NASA) และองค์การอวกาศยุโรป (ESA) ได้บันทึกภาพอันน่าทึ่งของกาแล็กซีเกลียวมีคาน (barred spiral galaxy) ที่มีชื่อว่า NGC 1511 ซึ่งเป็นภาพที่เผยให้เห็นถึงผลกระทบจากการปะทะกับกาแล็กซีเพื่อนบ้านในอดีต
กาแล็กซี NGC 1511 อยู่ห่างจากโลกเราไปประมาณ 50 ล้านปีแสง ในทิศทางของกลุ่มดาวนกนางแอ่น (Hydrus) ค้นพบโดยนักดาราศาสตร์ชาวอังกฤษ จอห์น เฮอร์เชล (John Herschel) เมื่อวันที่ 2 พฤศจิกายน ค.ศ. 1834
สิ่งที่ทำให้ NGC 1511 น่าสนใจเป็นพิเศษคือมันไม่ได้โคจรอยู่ในห้วงอวกาศอย่างโดดเดี่ยว แต่เป็นสมาชิกหลักของกลุ่มกาแล็กซีเล็ก ๆ ที่เรียกว่า กลุ่ม NGC 1511
นักดาราศาสตร์จากโครงการฮับเบิลระบุว่า NGC 1511 มีกาแล็กซีบริวารเล็ก ๆ สองแห่ง ได้แก่ NGC 1511A และ NGC 1511B ซึ่งทั้งสองไม่ได้ปรากฏอยู่ในกรอบภาพถ่ายนี้ แต่การศึกษาบ่งชี้ว่า NGC 1511B ซึ่งอยู่ใกล้ที่สุดนั้น เคยปะทะกับ NGC 1511 มาแล้วในอดีต
การปะทะกันทางจักรวาลครั้งนี้ได้ทิ้งร่องรอยไว้ โดยมีเส้นใยก๊าซไฮโดรเจนที่บางเฉียบเชื่อมต่อระหว่างกาแล็กซีทั้งสอง และกาแล็กซี NGC 1511B ก็ถูกแรงดึงดูดของ NGC 1511 ยืดและบิดเบือนรูปร่างไปอย่างเห็นได้ชัด
นอกจากนี้ นักวิจัยยังพบหลักฐานที่ชี้ว่า NGC 1511 อาจเคยมีกาแล็กซีบริวารขนาดเล็กอีกดวงหนึ่งที่ถูกรบกวนและสลายตัวไปอย่างสมบูรณ์แล้ว ซึ่งแสดงให้เห็นว่า NGC 1511 นั้นมีประวัติความรุนแรงในย่านอวกาศของตัวเอง
ผลกระทบต่อการกำเนิดดาวฤกษ์
ปฏิสัมพันธ์ที่วุ่นวายเหล่านี้ไม่ได้ส่งผลกระทบต่อเพื่อนบ้านเท่านั้น แต่ยังส่งผลต่อตัว NGC 1511 เองด้วย
จากการวิเคราะห์ภาพและข้อมูล นักวิทยาศาสตร์พบว่า NGC 1511 กำลังประสบกับการปะทุของการก่อตัวของดาวฤกษ์ (burst of star formation) หรือที่เรียกกันว่า “starburst” โดยที่จานของกาแล็กซี (galaxy’s disk) มีลักษณะเป็นห่วงและกลุ่มก้อนคล้ายขนนกที่แปลกประหลาด ซึ่งอาจเป็นสัญญาณชัดเจนของปฏิสัมพันธ์ (interaction) ที่เคยเกิดขึ้นกับกาแล็กซีเพื่อนบ้านในอดีต
การชนหรือเฉียดกันของกาแล็กซีถึงแม้จะไม่ใช่การชนกันโดยตรง แต่แรงโน้มถ่วงมหาศาลที่เกิดขึ้นสามารถกวนก๊าซและฝุ่นในกาแล็กซี ทำให้เกิดการยุบตัวและกระตุ้นให้เกิดกระบวนการสร้างดาวฤกษ์ใหม่ขึ้นมาอย่างรวดเร็ว
ภาพถ่ายจากกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลของกาแล็กซี NGC 1511 นี้ไม่เพียงแต่แสดงถึงความสวยงามของโครงสร้างแบบเกลียวมีคานเท่านั้น แต่ยังเป็นหลักฐานสำคัญที่ช่วยให้นักดาราศาสตร์เข้าใจถึงวิวัฒนาการของกาแล็กซี ว่ากาแล็กซีส่วนใหญ่นั้นไม่ได้เติบโตอย่างสงบ แต่มีการปะทะและควบรวมกับกาแล็กซีอื่น ๆ ซึ่งเป็นกระบวนการที่สร้างรูปร่างและกำหนดอัตราการเกิดของดาวฤกษ์ภายในกาแล็กซีเหล่านั้น
การศึกษาปฏิสัมพันธ์เช่นนี้จะช่วยให้เราเข้าใจได้ดีขึ้นว่ากาแล็กซีทางช้างเผือก (Milky Way) ของเรา ซึ่งกำลังมุ่งหน้าเข้าปะทะกับกาแล็กซีแอนดรอเมดา (Andromeda Galaxy) ในอนาคตอันไกลโพ้น จะมีวิวัฒนาการและเปลี่ยนแปลงไปในลักษณะใด
ข้อมูลอ้างอิง: Sci News
- Hubble Sees Peculiar Spiral Galaxy: NGC 1511
