กล้องเจมส์ เวบบ์ เผยภาพ "ดาบเลเซอร์อวกาศ" จากดาวฤกษ์เกิดใหม่ขนาดมหึมา

กล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์ เว็บบ์ (James Webb Space Telescope) ได้บันทึกภาพอันน่าตื่นตาตื่นใจของกลุ่มแก๊สร้อนที่ปะทุออกมาจากดาวฤกษ์อายุน้อยยักษ์ใหญ่ คล้ายกับดาบเลเซอร์ (lightsaber) ในภาพยนตร์เรื่องสตาร์ วอร์ส (Star Wars) กลุ่มแก๊สนี้มีความเร็วหลายแสนไมล์ต่อชั่วโมง และพุ่งทะยานออกไปในอวกาศเป็นระยะทางกว่า 8 ปีแสง ซึ่งเป็นระยะทางที่ไกลเป็นสองเท่าของระยะห่างระหว่างดวงอาทิตย์ของเรากับดาวฤกษ์ที่อยู่ใกล้ที่สุดในระบบดาวอัลฟาเซ็นเทารี (Alpha Centauri)

ดาวฤกษ์ที่ใจกลางปรากฏการณ์นี้เพิ่งถือกำเนิดขึ้นใหม่ แต่มีมวลมากกว่าดวงอาทิตย์ถึง 10 เท่า เมื่อดาวฤกษ์กำลังก่อตัวขึ้นใหม่ มันจะดึงดูดแก๊สจากรอบๆ เข้ามา จากนั้นแก๊สส่วนหนึ่งจะถูกผลักดันออกมาตามแกนการหมุนของดาว ซึ่งคาดว่าเกิดจากอิทธิพลของสนามแม่เหล็ก แม้ปรากฏการณ์นี้จะเคยถูกสังเกตพบในดาวฤกษ์ที่มีมวลน้อยกว่า แต่การพบดาวฤกษ์และกลุ่มแก๊สที่พุ่งออกมาในระดับนี้ถือเป็นเรื่องที่หาได้ยากมาก นอกจากนี้ นักดาราศาสตร์ยังมีความเห็นที่แตกต่างกันว่าดาวฤกษ์มวลมากนั้นก่อตัวขึ้นได้อย่างไร

ปรากฏการณ์นี้ดูเหมือนจะสนับสนุนทฤษฎีหนึ่งที่กล่าวว่า การก่อตัวของดาวฤกษ์มวลมากนั้นมีจานของสสารที่มั่นคงโคจรอยู่รอบๆ ซึ่งเห็นได้จากกลุ่มแก๊สที่พุ่งออกไปในทิศทางตรงข้ามกันอย่างสมมาตร (180 องศา) ในขณะที่อีกทฤษฎีหนึ่งเสนอว่า กระบวนการก่อตัวดาวฤกษ์นั้นวุ่นวายกว่ามาก ทำให้ทิศทางการวางตัวของจานสสารเปลี่ยนแปลงไป และส่งผลให้กลุ่มแก๊สพุ่งออกไปในทิศทางที่บิดเบี้ยวและเปลี่ยนไปมา

จากการสังเกตยังพบอีกว่า ยิ่งดาวฤกษ์ที่ขับเคลื่อนกลุ่มแก๊สมีมวลมากเท่าไหร่ กลุ่มแก๊สที่พุ่งออกก็จะยิ่งมีขนาดใหญ่ขึ้นตามไปด้วย ส่วนปลายของกลุ่มแก๊สเองก็เป็นเหมือนหลักฐานที่บอกเล่าเรื่องราวในอดีตของดาวฤกษ์ เนื่องจากสสารที่ปลายนั้นเคยอยู่ใกล้กับดาวฤกษ์ก่อนที่จะถูกขับเคลื่อนออกมา

ดาวฤกษ์ดวงนี้ตั้งอยู่ในกระจุกดาวแรกเริ่ม (proto-star-cluster) ที่ขอบนอกของกาแล็กซีทางช้างเผือก (Milky Way) ซึ่งอยู่ห่างจากใจกลางกาแล็กซีเป็นสองเท่าของระยะทางที่เราอยู่ บริเวณนั้น ดาวฤกษ์ส่วนใหญ่มักมีองค์ประกอบหนัก (ธาตุที่หนักกว่าไฮโดรเจนและฮีเลียม) น้อยกว่า ทำให้ดาวฤกษ์เหล่านี้เป็นเหมือนแบบจำลองที่ดีสำหรับการศึกษาดาวฤกษ์ในยุคแรกเริ่มของเอกภพ ซึ่งถือกำเนิดในสภาพแวดล้อมที่มีธาตุหนักไม่มากนักเช่นเดียวกัน

การสังเกตการณ์ด้วยแสงอินฟราเรดของกล้องเจมส์ เว็บบ์ ยังแสดงให้เห็นโครงสร้างแบบเส้นใยที่มีรายละเอียดของกลุ่มแก๊ส ซึ่งเป็นหลักฐานว่ากลุ่มแก๊สกำลังพุ่งชนเข้ากับฝุ่นและแก๊สระหว่างดวงดาว ก่อให้เกิดเป็นก้อนปม คลื่นกระแทกรูปโค้ง และโครงสร้างลูกโซ่ที่เป็นเส้นตรง

ข้อมูลอ้างอิง: NASA