ลาเนียเคอา "สวรรค์อันไพศาล" บ้านหลังใหญ่ของทางช้างเผือก

เคยสงสัยไหมว่ากาแล็กซีทางช้างเผือก (Milky Way Galaxy) ที่เราอาศัยอยู่ตั้งอยู่ที่ไหนในจักรวาลอันกว้างใหญ่? คำตอบนั้นซับซ้อนกว่าแค่การอยู่ในกลุ่มกาแล็กซีเล็ก ๆ อย่างกลุ่มท้องถิ่น (Local Group) เพราะแท้จริงแล้วเราคือส่วนหนึ่งของโครงสร้างทางช้างเผือกที่ใหญ่โตมโหฬารกว่านั้นมาก นั่นคือ กลุ่มกระจุกกาแล็กซีลาเนียเคอา (Laniakea Supercluster) หรือที่แปลว่า “สวรรค์อันมิอาจประมาณได้” ในภาษาฮาวาย

ลาเนียเคอา (Laniakea) คืออะไร?

ลาเนียเคอาไม่ใช่วัตถุท้องฟ้าเดี่ยว ๆ แต่คือการรวมตัวกันของกลุ่มและกระจุกกาแล็กซี (Galaxy Groups and Clusters) นับแสนแห่งที่ถูกผูกมัดเข้าด้วยกันอย่างหลวม ๆ ภายใต้อิทธิพลของแรงโน้มถ่วง มันคือ “ซูเปอร์คลัสเตอร์” (Supercluster) ที่เป็นหนึ่งในโครงสร้างที่ใหญ่ที่สุดในเอกภพที่เราสามารถระบุขอบเขตได้

ลาเนียเคอามีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 520 ล้านปีแสง และมีมวลเทียบเท่าดวงอาทิตย์ของเราถึง 100 ล้านล้านดวงโดยประมาณ ซึ่งบรรจุกาแล็กซี ไว้กว่า 100,000 แห่ง!

ก่อนการค้นพบลาเนียเคอาในปี พ.ศ. 2557 (ค.ศ. 2014) โดยทีมนักดาราศาสตร์ที่นำโดย R. Brent Tully นักดาราศาสตร์เคยจัดให้ทางช้างเผือกเป็นส่วนหนึ่งของเพียงแค่กลุ่มกระจุกดาราจักรหญิงสาว (Virgo Supercluster) เท่านั้น แต่ด้วยเทคนิคใหม่ในการทำแผนที่โดยพิจารณาจากการไหลของความเร็ว (Velocity Flow) ของกาแล็กซี นักวิทยาศาสตร์จึงสามารถกำหนดขอบเขตของโครงสร้างที่ใหญ่ขึ้นได้อย่างชัดเจน

สิ่งที่ทำให้นักดาราศาสตร์สามารถกำหนดขอบเขตของลาเนียเคอาได้ ไม่ใช่แค่การมองเห็นตำแหน่งของกาแล็กซีเท่านั้น แต่คือการศึกษาการเคลื่อนที่ของพวกมันในอวกาศ

ภายในกลุ่มกระจุกดาราจักรลาเนียเคอา กาแล็กซีทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นทางช้างเผือก กาแล็กซีแอนดรอเมดา (Andromeda Galaxy) หรือกาแล็กซีอื่น ๆ ต่างกำลังเคลื่อนที่ไปในทิศทางเดียวกัน เหมือนกระแสน้ำที่ไหลลงสู่ก้นหุบเขา แรงดึงดูดนี้มีศูนย์กลางการดึงดูดอยู่ที่บริเวณที่เรียกว่า “มหาแรงดึงดูด” (Great Attractor)

Great Attractor เป็นความผิดปกติเชิงแรงโน้มถ่วง (Gravitational Anomaly) ที่มีมวลหนาแน่นสูงมาก ซึ่งเป็นจุดศูนย์กลางของแรงโน้มถ่วงของลาเนียเคอา ถึงแม้เราจะไม่สามารถมองเห็น Great Attractor ได้โดยตรง เนื่องจากถูกบดบังด้วยระนาบของกาแล็กซีทางช้างเผือก แต่เราสามารถรับรู้ถึงอิทธิพลของมันได้จากการที่กาแล็กซีรอบข้างรวมถึงกลุ่มกาแล็กซีของเรากำลังเคลื่อนที่มุ่งหน้าเข้าหา

ลาเนียเคอาเป็นเพียงหนึ่งในหลายซูเปอร์คลัสเตอร์ที่ประกอบกันเป็นใยแมงมุมเอกภพ (Cosmic Web) ซึ่งเป็นโครงสร้างขนาดใหญ่ที่สุดของเอกภพ ใยแมงมุมนี้ประกอบด้วยสายใยกาแล็กซีที่เชื่อมโยงกันเป็นร่างแห และมีพื้นที่ว่างเปล่าขนาดใหญ่ที่เรียกว่า ช่องว่างเอกภพ (Cosmic Voids) คั่นอยู่

การค้นพบลาเนียเคอาสอนให้เราตระหนักว่า แม้กาแล็กซีทางช้างเผือกจะดูใหญ่โตมหาศาลสำหรับเรา แต่เราเป็นเพียงเศษเสี้ยวธุลีที่ตั้งอยู่บริเวณขอบของโครงสร้างที่ใหญ่กว่ามาก การศึกษาโครงสร้างเหล่านี้ช่วยให้นักดาราศาสตร์เข้าใจการกระจายตัวของสสารมืด (Dark Matter) ซึ่งเป็นแรงขับเคลื่อนหลักในการก่อตัวของโครงสร้างขนาดใหญ่เหล่านี้ และช่วยให้เราเข้าใจการวิวัฒนาการของเอกภพได้ดียิ่งขึ้น

ข้อมูลอ้างอิง: