เวลาเกิดแผ่นดินไหวบนโลก เราเรียกว่า Earthquake แต่ถ้าเกิดบนดวงจันทร์ เราเรียกมันว่า “Moonquake” ปรากฏการณ์นี้ถูกค้นพบครั้งแรก โดยเครื่องวัดแผ่นดินไหว ที่นักบินอวกาศในภารกิจอะพอลโลนำไปติดตั้งไว้นั่นเอง
Moonquake ไม่ได้เกิดจากการเคลื่อนที่ของแผ่นเปลือกโลก เหมือนบนโลกนะครับ แต่มีสาเหตุหลักๆ อยู่ 4 อย่างคือ
- แรงไทดัล (Tidal Force) แรงดึงดูดจากโลกของเรานี่แหละครับ ที่ไปบิดรูปทรงของดวงจันทร์ ทำให้เกิดการสั่นสะเทือนลึกๆ ข้างใน
- การเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิ พื้นผิวดวงจันทร์ตอนกลางวันร้อนจัด ส่วนกลางคืนก็หนาวสุดขั้ว การขยายและหดตัวของเปลือกดวงจันทร์ทำให้เกิดการสั่นไหวได้
- การเย็นตัวและหดตัวของดวงจันทร์ ดวงจันทร์กำลังเย็นลงและหดตัวอย่างช้าๆ ทำให้เปลือกนอกเกิดรอยเลื่อนและแผ่นดินไหวตื้นๆ ขึ้นได้
- การพุ่งชนของอุกกาบาต แน่นอนว่าเมื่อมีวัตถุจากอวกาศพุ่งชน ก็ทำให้พื้นผิวดวงจันทร์สั่นสะเทือนได้เช่นกัน
แต่ที่แตกต่างจากโลกคือ Moonquake สามารถสั่นได้นานมากๆ บางครั้งนานเป็นชั่วโมงเลยทีเดียว เพราะบนดวงจันทร์ไม่มีน้ำหรือองค์ประกอบทางธรณีวิทยาที่ซับซ้อนเหมือนโลกมาคอยดูดซับแรงสั่นสะเทือนครับ
การศึกษา Moonquake มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อภารกิจสำรวจดวงจันทร์ในอนาคต อย่างโครงการอาร์ทิมิสของ NASA เพราะข้อมูลเหล่านี้จะช่วยให้เราสามารถออกแบบฐานปฏิบัติการ และที่อยู่อาศัยของมนุษย์ให้ปลอดภัยจากแรงสั่นสะเทือนได้
ดังนั้น ดวงจันทร์อาจไม่ได้สงบนิ่งอย่างที่เราคิด แต่เต็มไปด้วยปรากฏการณ์ทางธรณีวิทยา ที่รอให้เราไปค้นหาคำตอบต่อไป
