ต้อนรับเทศกาลแห่งความสุขปีนี้ด้วยความงดงามที่ธรรมชาติรังสรรค์ขึ้นในระดับจักรวาล เมื่อนักดาราศาสตร์ได้เผยภาพมุมมองสุดตระการตาของ NGC 2264 หรือที่รู้จักกันในชื่อ “กระจุกดาวต้นคริสต์มาส” (Christmas Tree Cluster) ดินแดนแห่งการกำเนิดดวงดาวที่ส่องแสงระยิบระยับราวกับต้นคริสต์มาสที่ถูกประดับประดาด้วยไฟหลากสี ล่องลอยอยู่อย่างโดดเด่นท่ามกลางความมืดมิดของอวกาศ ระยะห่างจากโลกประมาณ 2,700 ปีแสง การรวมตัวกันของก๊าซ ฝุ่น และดาวฤกษ์เกิดใหม่เหล่านี้ ไม่เพียงแต่สร้างรูปร่างที่ชวนจินตนาการ แต่ยังสะท้อนให้เห็นถึงพลังอันยิ่งใหญ่ของกระบวนการก่อตัวของดวงดาวในกาแล็กซีทางช้างเผือกของเรา
NGC 2264 คืออาณาจักรขนาดมหึมาที่มีการก่อตัวของดาวฤกษ์อย่างคึกคัก ตั้งอยู่ใน “กลุ่มดาวยูนิคอร์น” (Monoceros) ซึ่งเป็นกลุ่มดาวที่อาจจะไม่สว่างโดดเด่นนักบนท้องฟ้า แต่กลับซ่อนวัตถุอวกาศที่น่าอัศจรรย์ไว้มากมาย ตำแหน่งของมันอยู่ใกล้กับเส้นศูนย์สูตรฟ้าและระนาบของกาแล็กซีทางช้างเผือก ทำให้ภูมิภาคนี้สามารถสังเกตเห็นได้จากหลายพื้นที่ทั่วโลกในช่วงฤดูกาลที่เหมาะสม โดยนักดาราศาสตร์ได้กำหนดรหัส NGC 2264 เพื่อใช้ระบุและศึกษาวัตถุในห้วงอวกาศลึกที่ประกอบไปด้วยก๊าซ ฝุ่น และดาวฤกษ์อายุน้อยเหล่านี้
ความงดงามของภาพที่ปรากฏเกิดจากการผสมผสานกันของ “เนบิวลา” (Nebula) หรือกลุ่มเมฆหมอกในอวกาศหลากชนิด พื้นที่ดังกล่าวเต็มไปด้วยก๊าซไฮโดรเจนและฝุ่นระหว่างดวงดาวซึ่งเป็นวัตถุดิบสำคัญในการสร้างดาวฤกษ์ เมื่อดาวฤกษ์ดวงใหม่ถือกำเนิดขึ้น พลังงานมหาศาลที่ปลดปล่อยออกมาจะกระตุ้นให้ก๊าซไฮโดรเจนโดยรอบเรืองแสงสีแดงสดใส ซึ่งเรียกว่า “เนบิวลาเปล่งแสง” (Emission Nebula) ในขณะเดียวกัน ฝุ่นอวกาศที่หนาทึบบางส่วนจะทำหน้าที่บดบังแสงจากดาวฤกษ์เบื้องหลัง ทำให้เกิดเงามืดที่ตัดกับความสว่างไสว และในบริเวณที่ฝุ่นเหล่านี้อยู่ใกล้กับดาวฤกษ์ร้อนแรงที่เพิ่งเกิดใหม่ มันจะทำหน้าที่สะท้อนแสงดาวแทนที่จะดูดกลืนไว้ ก่อให้เกิดแสงนวลสีฟ้าสบายตาที่เรียกว่า “เนบิวลาสะท้อนแสง” (Reflection Nebula)
ใจกลางของความงดงามนี้คือดาวฤกษ์สว่างไสวที่ชื่อว่า “S Monocerotis” ซึ่งเป็นดาวแปรแสงที่มีความสว่างไม่คงที่ ดาวดวงนี้ถูกห้อมล้อมด้วยแสงสีฟ้าจาง ๆ จากการสะท้อนแสงกับฝุ่นอวกาศ เหนือขึ้นไปจากดาวดวงนี้ กลุ่มดาวฤกษ์อายุน้อยได้เรียงตัวกันเป็นรูปสามเหลี่ยมอย่างพอดิบพอดี ส่งผลให้กระจุกดาวนี้มีรูปร่างคล้ายต้นคริสต์มาส จนกลายเป็นที่มาของชื่อเล่นอันโด่งดัง นอกจากนี้ ที่ส่วนยอดของภาพยังมีโครงสร้างก๊าซและฝุ่นทรงสูงตระหง่านที่เรียกว่า “เนบิวลารูปกรวย” (Cone Nebula) ซึ่งถูกแกะสลักโดยรังสีอันทรงพลังจากดาวฤกษ์ข้างเคียง และที่ส่วนฐานของภาพยังมีกลุ่มก๊าซที่ดูยุ่งเหยิงและส่องสว่าง ซึ่งรู้จักกันในชื่อ “เนบิวลาขนสุนัขจิ้งจอก” (Fox Fur Nebula) ตามลักษณะที่ดูคล้ายพื้นผิวของขนสัตว์
ภาพของ NGC 2264 ไม่ใช่เพียงแค่ภาพถ่ายที่สวยงามต้อนรับเทศกาลคริสต์มาสเท่านั้น แต่ยังเป็นหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่แสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์อันซับซ้อนระหว่างดาวฤกษ์เกิดใหม่กับสสารระหว่างดวงดาว รังสีและลมดวงดาว (Stellar wind) จากดาวอายุน้อยทำหน้าที่เป็นประติมากรที่แกะสลักรูปร่างของเนบิวลาให้มีความวิจิตรพิสดาร การศึกษาพื้นที่เช่นนี้ช่วยให้นักดาราศาสตร์เข้าใจกระบวนการกำเนิดดาวฤกษ์และระบบสุริยะได้ลึกซึ้งยิ่งขึ้น
ข้อมูลอ้างอิง: Science Daily
- A Christmas tree 80 light-years wide appears in space
