Astronomers may have caught a still-forming planet on camera, hidden somewhere in this stellar snapshot. Today’s Picture of the Week is a close-up of the star RIK 113, seen here surrounded by a cloud of gas and dust called a protoplanetary disc. These discs are a common feature around young stars, containing all the building blocks needed to make a new planet. Over time, these dusty discs will fragment and condense under the influence of gravity, forming larger objects like protoplanets. These planetary embryos carve out gaps in the dust around them, forming the intricate, ring-like structures that we can see in this disc. The true complexity of this protoplanetary disc was first uncovered by the Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in a study published last year. These results showed the presence of a gap, which hinted at a planet-like object embedded within it. This prompted another team of astronomers, led by Christian Ginski at the University of Galway, Ireland, to follow up with observations from ESO’s Very Large Telescope (VLT). Using the SPHERE instrument they found that the inner ring has intriguing spiral features. A detailed analysis of the data uncovered not just one, but two potential signals from planets around RIK 113, not far from the original detection with ALMA. For now, these signals are still more of a suggestion than a direct confirmation. However, with two separate studies from both ALMA and the VLT indicating the presence of at least one planet, these results are extremely promising for a future discovery. Link Research paper, accepted for publication in Astronomy & Astrophysics
นักดาราศาสตร์อาจถ่ายภาพดาวเคราะห์ที่กำลังอยู่ในกระบวนการก่อตัวได้สำเร็จ ซึ่งนับเป็นความก้าวหน้าสำคัญในการทำความเข้าใจการถือกำเนิดของระบบสุริยะ
เมื่อเร็วๆ นี้ วงการดาราศาสตร์ได้ให้ความสนใจกับภาพถ่ายดาวฤกษ์ อาร์ไอเค 113 (RIK 113) ซึ่งถูกห้อมล้อมด้วยกลุ่มแก๊สและฝุ่นละออง หรือที่เรียกว่า “จานดาวเคราะห์ก่อนเกิด” (protoplanetary disc) ภาพนี้ไม่เพียงแต่เผยให้เห็นความสวยงามของปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ แต่ยังอาจเป็นหลักฐานชิ้นแรกที่บ่งชี้ถึงการมีอยู่ของ “ดาวเคราะห์วัยเยาว์” ที่กำลังก่อตัวขึ้นภายในจานดังกล่าว
จานดาวเคราะห์ก่อนเกิดเหล่านี้เป็นคุณสมบัติทั่วไปที่พบได้รอบดาวฤกษ์อายุน้อย และเป็นแหล่งรวมของสสารทั้งหมดที่จำเป็นสำหรับการสร้างดาวเคราะห์ เมื่อเวลาผ่านไป สสารในจานจะเริ่มรวมตัวกันภายใต้แรงโน้มถ่วง ก่อตัวเป็นวัตถุขนาดใหญ่ขึ้นที่เรียกว่า “ดาวเคราะห์ก่อนเกิด” (protoplanets) หรือ “ตัวอ่อนของดาวเคราะห์” (planetary embryos) วัตถุเหล่านี้จะสร้างช่องว่างในจานฝุ่น ทำให้เกิดโครงสร้างรูปวงแหวนที่ซับซ้อน ซึ่งสามารถมองเห็นได้ในภาพถ่ายล่าสุด
ก่อนหน้านี้ ความซับซ้อนของจานดาวเคราะห์ก่อนเกิดนี้ถูกเปิดเผยครั้งแรกโดยกล้องโทรทรรศน์วิทยุ ALMA ที่ตีพิมพ์เมื่อปีที่แล้ว ซึ่งผลลัพธ์ได้แสดงให้เห็นถึงช่องว่างภายในจานที่บ่งชี้ถึงการมีอยู่ของวัตถุคล้ายดาวเคราะห์ที่ฝังอยู่ภายใน
การค้นพบดังกล่าวได้กระตุ้นให้นักดาราศาสตร์ทีมอื่น ซึ่งนำโดย ดร. คริสเตียน กินสกี (Christian Ginski) จากมหาวิทยาลัยกัลเวย์ (University of Galway) ประเทศไอร์แลนด์ ดำเนินการสังเกตการณ์เพิ่มเติมโดยใช้เครื่องมือ SPHERE ของกล้องโทรทรรศน์ VLT
ผลการวิเคราะห์อย่างละเอียดพบว่า วงแหวนด้านในของจานมีคุณสมบัติเป็นเกลียวที่น่าสนใจ และที่สำคัญกว่านั้นคือ พบสัญญาณที่เป็นไปได้ของดาวเคราะห์ถึงสองดวงรอบดาวฤกษ์ อาร์ไอเค 113 ซึ่งอยู่ไม่ไกลจากจุดที่กล้องโทรทรรศน์วิทยุ ALMA ตรวจจับได้ในตอนแรก
แม้ว่าในขณะนี้สัญญาณที่ตรวจพบยังคงเป็นเพียงข้อบ่งชี้มากกว่าการยืนยันโดยตรง แต่การที่การศึกษาแยกกันสองชิ้นจากทั้งกล้องโทรทรรศน์วิทยุ ALMA และกล้องโทรทรรศน์ VLT ต่างชี้ให้เห็นถึงการมีอยู่ของดาวเคราะห์อย่างน้อยหนึ่งดวง ถือเป็นผลลัพธ์ที่มีแนวโน้มดีอย่างยิ่งสำหรับการค้นพบครั้งสำคัญในอนาคต ซึ่งจะช่วยให้นักวิทยาศาสตร์ไขปริศนาการก่อกำเนิดของดาวเคราะห์และระบบสุริยะต่างๆ ได้ลึกซึ้งยิ่งขึ้น
ข้อมูลอ้างอิง: ESO/C. Ginski et al.
- Caution: Planets under construction
