การศึกษาครั้งใหม่นำโดยทีมนักดาราศาสตร์นานาชาติชี้ให้เห็นว่า “ดาวเคราะห์พเนจร” (rogue planet) ซึ่งเป็นดาวเคราะห์ที่ล่องลอยอย่างอิสระในอวกาศโดยไม่โคจรรอบดาวฤกษ์ดวงใด อาจมีความสามารถในการก่อกำเนิดระบบดาวเคราะห์ขนาดเล็กของตัวเองได้ การค้นพบนี้ท้าทายความเข้าใจดั้งเดิมเกี่ยวกับการก่อตัวของระบบดาวเคราะห์ และเปิดมุมมองใหม่ต่อความหลากหลายของวัตถุในเอกภพ
ทีมนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยเซนต์แอนดรูส์ (University of St Andrews) และสถาบันพันธมิตร ได้ใช้กล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์ เว็บบ์ สังเกตการณ์ดาวเคราะห์พเนจรอายุน้อยจำนวน 8 ดวง ที่มีมวลมากกว่าดาวพฤหัสบดีประมาณ 5 ถึง 10 เท่า ผลการวิเคราะห์ด้วยเครื่องมืออินฟราเรดความไวสูงพบว่า ดาวเคราะห์พเนจร 6 ใน 8 ดวง มีจานฝุ่นและแก๊สร้อนล้อมรอบอยู่ ซึ่งเป็นโครงสร้างแบบเดียวกับจานกำเนิดดาวเคราะห์ (protoplanetary disk) ที่พบรอบดาวฤกษ์อายุน้อย
เบาะแสสำคัญที่ตรวจพบคือการแผ่รังสีจากอนุภาคซิลิเกตภายในจานฝุ่น ซึ่งแสดงสัญญาณของการเติบโตและการตกผลึก อันเป็นขั้นตอนแรกสุดของการก่อตัวเป็นดาวเคราะห์หิน แม้จะเคยมีการตรวจพบซิลิเกตในจานฝุ่นรอบดาวฤกษ์และดาวแคระน้ำตาล (brown dwarf) มาก่อน แต่นี่คือครั้งแรกที่พบหลักฐานดังกล่าวรอบดาวเคราะห์พเนจร
ดร. เบลินดา เดเมียน (Dr. Belinda Damian) จากมหาวิทยาลัยเซนต์แอนดรูส์ ผู้นำการวิจัย กล่าวว่า “การค้นพบนี้แสดงให้เห็นว่าส่วนประกอบพื้นฐานสำหรับการสร้างดาวเคราะห์ สามารถพบได้แม้กระทั่งรอบวัตถุที่มีขนาดใหญ่กว่าดาวพฤหัสบดีเพียงเล็กน้อยและล่องลอยอยู่อย่างโดดเดี่ยวในอวกาศ”
การค้นพบนี้บอกเป็นนัยว่า การมีดาวฤกษ์เป็นศูนย์กลางอาจไม่จำเป็นเสมอไปสำหรับกระบวนการสร้างดาวเคราะห์ ดาวเคราะห์พเนจรเหล่านี้อาจสามารถสร้างระบบสุริยะฉบับย่อส่วนของตัวเองขึ้นมาได้ โดยมีดวงจันทร์บริวาร (exomoon) ก่อตัวขึ้นจากจานฝุ่นที่ล้อมรอบตัวมันเอง
ดร. อเล็กส์ โชลซ์ (Dr. Aleks Scholz) หัวหน้าโครงการวิจัย กล่าวเสริมว่า “ระบบเหล่านี้อาจมีลักษณะคล้ายคลึงกับระบบสุริยะของเรา เพียงแต่มีขนาดและมวลโดยรวมเล็กกว่าประมาณ 100 เท่าหรือมากกว่านั้น”
อย่างไรก็ตาม นักวิจัยย้ำว่านี่ยังคงเป็นหลักฐานเบื้องต้นที่ชี้ถึงศักยภาพในการก่อกำเนิดดาวบริวาร และยังจำเป็นต้องมีการสังเกตการณ์เพิ่มเติมเพื่อยืนยันว่ามีระบบดาวบริวารรอบดาวเคราะห์พเนจรอยู่จริงหรือไม่
ต้นกำเนิดของดาวเคราะห์พเนจรเองก็ยังคงเป็นที่ถกเถียงในวงการดาราศาสตร์ โดยมีสองทฤษฎีหลัก คือ พวกมันอาจก่อตัวขึ้นในระบบดาวเคราะห์ทั่วไปแล้วถูกเหวี่ยงออกมาจากแรงโน้มถ่วงรบกวน หรืออาจก่อตัวขึ้นอย่างอิสระคล้ายกับดาวฤกษ์แต่มีมวลไม่มากพอที่จะจุดปฏิกิริยานิวเคลียร์ฟิวชันได้ การศึกษาในอนาคตเกี่ยวกับดาวเคราะห์พเนจรและจานฝุ่นของพวกมัน จะช่วยไขปริศนานี้และขยายขอบเขตความเข้าใจของเราเกี่ยวกับการกำเนิดดาวเคราะห์ในเอกภพต่อไป
ข้อมูลอ้างอิง: Universe Today
- Rogue Planets Can Spawn Their Own Planetary Systems
