เมื่อวันพุธที่ 17 ธันวาคม 2568 ที่ผ่านมา เกิดเหตุขัดข้องไม่คาดคิดกับดาวเทียมในเครือข่ายสตาร์ลิงก์ (Starlink) ของบริษัทสเปซเอ็กซ์ (SpaceX) ส่งผลให้ดาวเทียมดวงดังกล่าวสูญเสียการติดต่อและเริ่มเคลื่อนที่ออกจากวงโคจรเดิมเพื่อมุ่งหน้ากลับสู่โลก อย่างไรก็ตาม ทางบริษัทระบุว่าเหตุการณ์นี้จะไม่ส่งผลกระทบต่อความปลอดภัยของสถานีอวกาศนานาชาติและผู้อยู่อาศัยในอวกาศแต่อย่างใด
รายละเอียดจากสเปซเอ็กซ์ระบุว่า ดาวเทียมดวงที่เกิดปัญหาเดิมปฏิบัติการอยู่ที่ระดับความสูงประมาณ 418 กิโลเมตรเหนือพื้นโลก ได้เกิดความผิดปกติบางประการที่นำไปสู่การสูญเสียการสื่อสาร ข้อมูลเบื้องต้นชี้ให้เห็นว่าอาจเกิดความเสียหายบริเวณถังระบบขับดัน ส่งผลให้มีการระบายก๊าซหรือสสารบางอย่างออกมา จนทำให้ค่ากึ่งแกนเอกของวงโคจรลดระดับลงอย่างรวดเร็วประมาณ 4 กิโลเมตร นอกจากนี้ยังมีชิ้นส่วนขนาดเล็กจำนวนหนึ่งหลุดออกมาจากตัวดาวเทียม ซึ่งขณะนี้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องสามารถติดตามร่องรอยของชิ้นส่วนเหล่านั้นได้ทั้งหมด
ในด้านความปลอดภัย สเปซเอ็กซ์ได้ประสานงานอย่างใกล้ชิดกับองค์การนาซา (NASA) และกองทัพอวกาศสหรัฐฯ (U.S. Space Force) เพื่อเฝ้าระวังสถานการณ์อย่างต่อเนื่อง แม้ว่าปัจจุบันตัวดาวเทียมจะยังอยู่ในสภาพเกือบสมบูรณ์แต่กำลังหมุนคว้างอย่างไร้ทิศทาง ทว่าวิถีการโคจรในปัจจุบันนั้นอยู่ต่ำกว่าระดับวงโคจรของสถานีอวกาศนานาชาติ (ISS) ทำให้ยืนยันได้ว่าจะไม่มีอันตรายต่อสถานีอวกาศและนักบินอวกาศ โดยคาดว่าดาวเทียมดวงนี้จะเข้าสู่ชั้นบรรยากาศของโลกและเผาไหม้จนหมดสิ้นภายในเวลาไม่กี่สัปดาห์ข้างหน้า
ปัจจุบันเครือข่ายกลุ่มดาวเทียม (Megaconstellation) ของสตาร์ลิงก์ถือเป็นระบบที่ใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์ โดยมีดาวเทียมที่ยังใช้งานอยู่เกือบ 9,300 ดวง หรือคิดเป็นร้อยละ 65 ของยานอวกาศที่ปฏิบัติงานอยู่ทั้งหมดรอบโลก เฉพาะในปี 2568 นี้ สเปซเอ็กซ์ได้ส่งดาวเทียมขึ้นไปแล้วกว่า 122 ภารกิจ รวมจำนวนมากกว่า 3,000 ดวง ซึ่งดาวเทียมแต่ละดวงถูกออกแบบมาให้มีอายุการใช้งานประมาณ 5 ปี และสเปซเอ็กซ์จะมีกระบวนการบังคับให้ดาวเทียมกลับลงมาเผาไหม้ในชั้นบรรยากาศอย่างเป็นระบบเมื่อสิ้นสุดภารกิจเพื่อลดปัญหาขยะอวกาศ
นอกเหนือจากการควบคุมตามแผนแล้ว ดาวเทียมสตาร์ลิงก์ยังติดตั้งระบบหลบเลี่ยงการชนอัตโนมัติ ซึ่งมีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการจัดการจราจรทางอวกาศที่หนาแน่น สถิติในช่วงครึ่งแรกของปี 2568 พบว่าดาวเทียมสตาร์ลิงก์ได้ดำเนินการหลบหลีกวัตถุอื่นไปแล้วถึง 145,000 ครั้ง หรือเฉลี่ยประมาณ 4 ครั้งต่อดวงในหนึ่งเดือน อย่างไรก็ตาม ความท้าทายสำคัญที่ผู้ปฏิบัติงานในอวกาศต้องเผชิญคือการขาดการประสานงานระหว่างผู้ให้บริการรายอื่น ดังเช่นกรณีที่เพิ่งเกิดขึ้นเมื่อสัปดาห์ก่อนที่ดาวเทียมจากจรวดของจีนเกือบพุ่งชนกับดาวเทียมสตาร์ลิงก์ในระยะห่างเพียง 200 เมตรโดยไม่มีการแจ้งเตือนล่วงหน้า
เหตุการณ์ดาวเทียมขัดข้องในครั้งนี้จึงเป็นเครื่องเตือนใจถึงความสำคัญของการจัดการจราจรอวกาศและความรับผิดชอบต่อสภาพแวดล้อมนอกโลก ซึ่งทางทีมวิศวกรของสเปซเอ็กซ์กำลังเร่งวิเคราะห์หาสาเหตุที่แท้จริง พร้อมทั้งเตรียมอัปเดตซอฟต์แวร์ให้กับดาวเทียมดวงอื่น ๆ ในเครือข่ายเพื่อเพิ่มมาตรการป้องกันไม่ให้เกิดเหตุการณ์ลักษณะนี้ซ้ำอีกในอนาคต
ข้อมูลอ้างอิง: SpaceX / Space.com
- A SpaceX Starlink satellite is tumbling and falling out of space after partial breakup in orbit
