ภาพนี้อาจดูคล้ายกับภาพสามมิติที่ต้องใช้แว่นตาสีแดง-ฟ้า แต่แท้จริงแล้วนี่คือภาพของ “ดาวยักษ์ใหญ่แดง” (red supergiant) ดวงหนึ่ง ที่กำลังปลดปล่อยกลุ่มแก๊สและฝุ่นออกมาในช่วงสุดท้ายของชีวิต แม้ว่าเนบิวลา (nebula) เช่นนี้จะเป็นสิ่งที่พบได้ทั่วไปรอบดาวยักษ์ใหญ่ แต่กลุ่มเมฆที่ล้อมรอบดาวดวงนี้กลับสร้างปริศนาที่น่าประหลาดใจให้กับนักดาราศาสตร์
ดาวดวงนี้มีชื่อว่า สตีเฟนสัน 2 ดีเอฟเค 52 (Stephenson 2 DFK 52) และกลุ่มเมฆที่ถูกปลดปล่อยออกมานี้มีขนาดใหญ่ที่สุดเท่าที่เคยค้นพบรอบดาวยักษ์ใหญ่ โดยมีความกว้างมหาศาลถึง 1.4 ปีแสง นักดาราศาสตร์ได้ศึกษาดาวดวงนี้ด้วยกล้องโทรทรรศน์วิทยุอัลมา (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array – ALMA) ขณะทำการศึกษาดาวยักษ์ใหญ่ดวงอื่น ๆ ในบริเวณใกล้เคียง
ดาวดีเอฟเค 52 มีลักษณะคล้ายกับดาวบีเทลจุส (Betelgeuse) ซึ่งเป็นดาวยักษ์ใหญ่แดงที่มีชื่อเสียงอีกดวงหนึ่ง ดังนั้นนักดาราศาสตร์จึงคาดว่าจะเห็นกลุ่มเมฆที่มีลักษณะคล้ายกัน แต่สิ่งที่พบกลับต่างออกไป เพราะหากดาวดีเอฟเค 52 อยู่ใกล้โลกเท่ากับดาวบีเทลจุส กลุ่มเมฆที่ห่อหุ้มมันอยู่จะปรากฏบนท้องฟ้าใหญ่เท่ากับหนึ่งในสามของดวงจันทร์เต็มดวงเลยทีเดียว
จากการสังเกตการณ์ครั้งใหม่ด้วยกล้องโทรทรรศน์วิทยุอัลมา ทำให้นักดาราศาสตร์สามารถวัดปริมาณมวลสารที่อยู่รอบดาวและความเร็วในการเคลื่อนที่ของมันได้ โดยส่วนที่กำลังเคลื่อนที่เข้าหาเราจะแสดงเป็นสีน้ำเงิน และส่วนที่กำลังเคลื่อนที่ออกห่างจะแสดงเป็นสีแดง ข้อมูลชี้ว่าเมื่อประมาณ 4,000 ปีก่อน ดาวดวงนี้ได้ผ่านช่วงเวลาของการสูญเสียมวลอย่างรุนแรง ก่อนที่จะชะลอความเร็วลงสู่ระดับปัจจุบันซึ่งใกล้เคียงกับดาวบีเทลจุส ดาวดีเอฟเค 52 ถูกประเมินว่ามีมวลมากกว่าดวงอาทิตย์ประมาณ 10-15 เท่า และจนถึงปัจจุบันมันได้สูญเสียมวลของตัวเองไปแล้ว 5-10%
อย่างไรก็ตาม ยังคงเป็นปริศนาว่าดาวดวงนี้ สามารถปลดปล่อยมวลสารจำนวนมากขนาดนั้นออกมาในเวลาอันสั้นได้อย่างไร อาจเป็นเพราะการมีปฏิสัมพันธ์ที่ผิดปกติกับดาวฤกษ์ข้างเคียงหรือไม่ เหตุใดรูปร่างของกลุ่มเมฆจึงซับซ้อนอย่างแปลกประหลาดเช่นนี้ และยังมีดาวยักษ์ใหญ่เช่นนี้อีกหรือไม่ในเอกภพ
การถอดรหัสว่าเหตุใดดาวดีเอฟเค 52 จึงปลดปล่อยมวลสารออกมามากขนาดนี้ จะช่วยให้นักดาราศาสตร์เข้าใจว่ามันจะพบกับจุดจบอย่างไร ซึ่งก็คือการระเบิดเป็นซูเปอร์โนวา (supernova) ในช่วงเวลาใดเวลาหนึ่งภายในหนึ่งล้านปีข้างหน้า
ข้อมูลอ้างอิง: ALMA(ESO/NAOJ/NRAO)
- A unique supergiant star
