คุณเคยเงยหน้ามองดวงจันทร์และคิดว่ามันจะอยู่กับเราตลอดไปใช่ไหม? ในความเป็นจริงแล้ว ดวงจันทร์กำลังเคลื่อนตัวออกห่างจากโลกของเราอย่างช้าๆ ด้วยอัตราประมาณ 3.8 เซนติเมตรต่อปี ซึ่งแม้จะฟังดูน้อยนิด แต่ในระยะเวลาอันยาวนาน การเคลื่อนที่นี้จะส่งผลกระทบอย่างใหญ่หลวงต่อโลกของเราในอนาคต โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับการสิ้นสุดของปรากฏการณ์ที่สวยงามอย่าง “สุริยุปราคาเต็มดวง”
เราวัดระยะห่างระหว่างโลกกับดวงจันทร์ได้อย่างไร?
การวัดระยะห่างระหว่างโลกกับดวงจันทร์ในปัจจุบันมีความแม่นยำสูงอย่างไม่น่าเชื่อ ต้องขอบคุณการทดลองวัดระยะด้วยเลเซอร์ที่ดวงจันทร์ (Lunar Laser Ranging Experiment) ที่เริ่มต้นในยุคภารกิจอะพอลโลช่วงปี 1960 และ 1970 นักบินอวกาศได้ติดตั้งแผ่นสะท้อนแสงไว้บนพื้นผิวดวงจันทร์ จากนั้นนักวิทยาศาสตร์บนโลกก็ยิงลำแสงเลเซอร์ไปยังแผ่นสะท้อนเหล่านั้นและวัดเวลาที่แสงใช้ในการเดินทางกลับมา การวัดซ้ำๆ ทำให้เราทราบได้อย่างแม่นยำว่าดวงจันทร์กำลังเคลื่อนห่างจากเราด้วยอัตรา 3.8 เซนติเมตรต่อปี
เมื่อก่อนดวงจันทร์อยู่ใกล้กว่านี้มาก
ลองจินตนาการดูว่าเมื่อ 4,000 ล้านปีก่อน ดวงจันทร์เคยอยู่ใกล้โลกมากกว่านี้มากจนปรากฏบนท้องฟ้าใหญ่กว่าที่เราเห็นในปัจจุบันถึงประมาณ 3 เท่า แต่เมื่อเวลาผ่านไป วงโคจรของดวงจันทร์ก็เปลี่ยนไป ทำให้มันค่อยๆ เคลื่อนตัวออกห่างจากโลก หากเราคำนวณย้อนกลับไปโดยใช้อัตราการถอยห่างในปัจจุบัน ดวงจันทร์ควรจะชนกับโลกเมื่อ 1,500 ล้านปีก่อน แต่นั่นเป็นไปไม่ได้เลย เพราะดวงจันทร์มีอายุมากกว่านั้นถึง 3 พันล้านปี ดังนั้น นักวิทยาศาสตร์จึงต้องหาหลักฐานอื่น เช่น การศึกษาชั้นหินและปะการัง ซึ่งสามารถบอกเราถึงความยาวของวันบนโลกและระยะห่างของดวงจันทร์ในอดีตได้
การสิ้นสุดของสุริยุปราคาเต็มดวง
ดวงอาทิตย์กับดวงจันทร์ทำไมจึงดูมีขนาดเท่ากันบนท้องฟ้า? นั่นเป็นเพราะว่าดวงอาทิตย์มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางใหญ่กว่าดวงจันทร์ถึง 400 เท่า และในขณะเดียวกันก็อยู่ห่างจากโลกมากกว่าดวงจันทร์ถึง 400 เท่าเช่นกัน นี่คือ “ความบังเอิญ” ที่ทำให้เราได้เห็นปรากฏการณ์สุริยุปราคาเต็มดวง
แต่ในอนาคตอันไกลโพ้น ปรากฏการณ์นี้จะค่อยๆ หายไป ตามที่นักวิทยาศาสตร์จากนาซากล่าวไว้ว่า “อีกประมาณ 600 ล้านปีข้างหน้า โลกจะได้สัมผัสกับความงดงามและน่าทึ่งของสุริยุปราคาเต็มดวงเป็นครั้งสุดท้าย” หลังจากนั้น ดวงจันทร์จะอยู่ห่างจากโลกมากเกินไปจนไม่สามารถบดบังดวงอาทิตย์ได้ทั้งหมดอีก
ถึงแม้ดวงจันทร์จะยังคงเคลื่อนที่ออกห่างจากเราอย่างต่อเนื่องและจะดูเล็กลงเรื่อยๆ แต่มันจะไม่มีวันหลุดพ้นจากวงโคจรของโลกไปได้ เพราะก่อนที่ดวงจันทร์จะหลุดพ้นจากอิทธิพลของแรงโน้มถ่วงโลก ดวงอาทิตย์ของเราจะขยายตัวเป็นดาวยักษ์แดงและกลืนกินโลกไปเสียก่อน ดังนั้น ไม่ต้องกังวลว่าดวงจันทร์จะทิ้งเราไปไหน เพราะตามคำกล่าวของนักดาราศาสตร์ เราและดวงจันทร์จะอยู่เคียงข้างกันจนกว่าจะถึงจุดจบของระบบสุริยะ
ข้อมูลอ้างอิง: IFL Science
- The Moon Is Moving Away From Earth At A Rate Of About 3.8 Centimeters Per Year. Will It Ever Drift Apart?
About the Author
