ทีมนักดาราศาสตร์นานาชาติเผยภาพถ่ายใหม่ ที่อาจเป็นกุญแจสำคัญในการไขปริศนาการกำเนิดดาวเคราะห์ในรูปแบบที่แตกต่างไปจากระบบสุริยะของเรา โดยค้นพบวัตถุที่อาจเป็นดาวเคราะห์ร่วมหรือดาวแคระน้ำตาล (Brown Dwarf) กำลังโคจรรอบดาวฤกษ์อายุน้อย V960 Mon
ดาวฤกษ์ V960 Mon เป็นดาวฤกษ์อายุน้อยที่อยู่ห่างจากโลกของเราออกไปมากกว่า 5,000 ปีแสง ในกลุ่มดาวม้ายูนิคอร์น (Monoceros) สิ่งที่ทำให้ดาวฤกษ์ดวงนี้เป็นที่สนใจของนักดาราศาสตร์ คือจานมวลสารขนาดมหึมาที่หมุนอยู่รอบๆ ซึ่งเรียกว่า จานดาวเคราะห์ก่อนเกิด (Protoplanetary Disk) อันเป็นแหล่งกำเนิดของดาวเคราะห์ในอนาคต
ก่อนหน้านี้ การสังเกตการณ์ด้วยกล้องโทรทรรศน์วิทยุอัลมา (ALMA – Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) ในประเทศชิลี ได้เผยให้เห็นโครงสร้างที่ซับซ้อนภายในจานฝุ่นของ V960 Mon โดยมีลักษณะเป็นแขนกังหัน (Spiral Arms) ที่เด่นชัด บ่งชี้ว่ามีวัตถุขนาดใหญ่กำลังก่อกวนมวลสารในจานและอาจกำลังยุบรวมตัวกันภายใต้แรงโน้มถ่วงของตัวเอง
ภาพล่าสุดนี้ได้ยืนยันข้อสันนิษฐานดังกล่าว โดยแสดงให้เห็นก้อนมวลสารที่สว่างชัดเจนบริเวณปลายแขนกังหันด้านหนึ่ง ซึ่งเชื่อว่าเป็นวัตถุร่วมที่กำลังก่อตัวขึ้น อย่างไรก็ตาม นักดาราศาสตร์ยังไม่สามารถระบุได้แน่ชัดว่าวัตถุดังกล่าวคืออะไรกันแน่ โดยมีความเป็นไปได้สองทางคือ
1. ดาวเคราะห์ (Planet) อาจเป็นดาวเคราะห์แก๊สยักษ์ (Gas Giant) ที่มีขนาดใหญ่กว่าดาวพฤหัสบดีในระบบสุริยะของเรา
2. ดาวแคระน้ำตาล (Brown Dwarf) เป็นวัตถุที่มีมวลอยู่ระหว่างดาวเคราะห์ที่ใหญ่ที่สุดกับดาวฤกษ์ที่เล็กที่สุด กล่าวคือ มีมวลมากกว่าดาวเคราะห์ แต่ไม่มากพอที่จะจุดปฏิกิริยานิวเคลียร์ฟิวชันที่ใจกลางจนส่องสว่างได้เหมือนดาวฤกษ์ จึงมักถูกเรียกว่า “ดาวฤกษ์ที่ล้มเหลว” (failed star)
การค้นพบนี้มีความสำคัญอย่างยิ่ง เพราะสนับสนุนทฤษฎีการกำเนิดดาวเคราะห์ที่เรียกว่า “แบบจำลองความไม่เสถียรของแรงโน้มถ่วง” (Gravitational Instability Model) ซึ่งเสนอว่าดาวเคราะห์ขนาดใหญ่ที่อยู่ห่างไกลจากดาวฤกษ์แม่ สามารถก่อตัวขึ้นได้อย่างรวดเร็วจากการยุบตัวของก้อนมวลสารที่ไม่เสถียรในจานดาวเคราะห์ ซึ่งแตกต่างจากแบบจำลอง “การพอกพูนมวล” (Core Accretion) ที่เชื่อว่าเป็นการกำเนิดของดาวเคราะห์ในระบบสุริยะของเรา
การศึกษาดาวฤกษ์ V960 Mon และดาวเคราะห์ร่วมที่เพิ่งค้นพบนี้ต่อไป จะช่วยให้นักดาราศาสตร์เข้าใจกระบวนการอันหลากหลายในการสร้างระบบดาวเคราะห์ทั่วทั้งกาแล็กซีได้ดียิ่งขึ้น
ข้อมูลอ้างอิง: ESO/A. Dasgupta/ALMA
- Astronomers Just Caught a Giant Baby Planet Sculpting Spirals in Space
