มิมัส (Mimas) ดวงจันทร์น้ำแข็งของดาวเสาร์ ที่โด่งดังจากรูปลักษณ์คล้ายกับ “ดาวมรณะ (Death Star)” ในภาพยนตร์ Star Wars กำลังกลายเป็นเป้าหมายความสนใจใหม่ของนักวิทยาศาสตร์ เมื่อการวิจัยล่าสุดชี้ว่า ภายใต้เปลือกน้ำแข็งที่ดูเรียบง่ายของมัน อาจมีมหาสมุทรน้ำเหลวซ่อนอยู่ ซึ่งเป็นมหาสมุทรที่อาจเพิ่งก่อตัวขึ้นได้ไม่นาน การค้นพบที่น่าตื่นเต้นนี้จะพลิกโฉมความเข้าใจของเราเกี่ยวกับดวงจันทร์น้ำแข็งในระบบสุริยะ และเพิ่มรายชื่อโลกแห่งมหาสมุทร (Ocean Worlds) ที่อาจเอื้อต่อการมีอยู่ของสิ่งมีชีวิต
มิมัส “ดาวมรณะ” ที่ซ่อนความลึกล้ำ
ดวงจันทร์มิมัสเป็นที่รู้จักกันดีจากหลุมอุกกาบาตเฮอร์เชล (Herschel Crater) ขนาดมหึมา ทำให้มันมีรูปลักษณ์ที่โดดเด่นคล้ายกับอาวุธร้ายกาจในนิยายวิทยาศาสตร์ อย่างไรก็ตาม ลักษณะพื้นผิวของมิมัสกลับแตกต่างจากดาวบริวารน้ำแข็งดวงอื่น ๆ ที่มีมหาสมุทรซ่อนอยู่ เช่น ยูโรปา (Europa) หรือ เอนเซลาดัส (Enceladus) ซึ่งมักจะแสดงรอยแตกหรือการเสียรูปของพื้นผิวที่ชัดเจน
ดร. อลิซซา โรห์เดน (Alyssa Rhoden) นักวิทยาศาสตร์ดาวเคราะห์จากสถาบันวิจัยตะวันตกเฉียงใต้ (SwRI) กล่าวว่า “เมื่อเรามองดูมิมัส เราไม่เห็นสิ่งที่เราคุ้นเคยว่าต้องมีในโลกแห่งมหาสมุทรเลย แต่ข้อมูลใหม่จากยานสำรวจแคสสินี (Cassini) ของ NASA และแบบจำลองทางคณิตศาสตร์ทำให้เชื่อได้ว่า อาจมีมหาสมุทรซ่อนอยู่ภายใต้ชั้นน้ำแข็งที่หนาและกำลังรอการเปิดเผย
งานวิจัยล่าสุดเสนอว่า มหาสมุทรของมิมัสอาจเป็นมหาสมุทรที่ค่อนข้างเยาว์วัย หรือเพิ่งก่อตัวขึ้นเมื่อประมาณ 10 ถึง 15 ล้านปีที่แล้ว ซึ่งนับว่าไม่นานนักในเชิงดาราศาสตร์
นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่า ในอดีตวงโคจรของมิมัสอาจมีความรีมากกว่าปัจจุบัน ทำให้เกิดแรงดึงดูดจากดาวเสาร์ที่เรียกว่า การให้ความร้อนจากแรงน้ำขึ้นน้ำลง (Tidal Heating) กระบวนการนี้เกิดจากการที่แรงโน้มถ่วงระหว่างดาวเสาร์กับมิมัสทำให้เกิดแรงเสียดทานภายในดวงจันทร์มากพอที่จะหลอมละลายน้ำแข็งให้กลายเป็นน้ำเหลว แม้ว่าปัจจุบันวงโคจรของมิมัสจะมีความกลมมากขึ้น แต่ความร้อนที่เกิดขึ้นในอดีตอาจเพียงพอที่จะสร้างมหาสมุทรใต้พื้นผิวขึ้นก่อนที่วงโคจรจะเสถียร
การจำลองการไหลของความร้อนภายในของมิมัสยังสนับสนุนทฤษฎีนี้ โดย ดร. อดีน เดนตัน (Adeene Denton) นักวิทยาศาสตร์ดาวเคราะห์อีกคนจาก SwRI อธิบายว่า “มิมัสจำเป็นต้องอยู่บนจุดที่กำลังจะเปลี่ยนแปลง หมายถึงจุดที่ความร้อนจากแรงน้ำขึ้นน้ำลงเริ่มส่งผลให้เกิดการหลอมละลายอย่างรวดเร็ว คล้ายกับที่เคยเกิดขึ้นในโลกแห่งมหาสมุทรอื่น ๆ เช่น ยูโรปา
หลุมเฮอร์เชล กุญแจไขปริศนาสถานะของน้ำแข็ง
หลุมอุกกาบาตเฮอร์เชล มีบทบาทสำคัญในการยืนยันความเป็นไปได้ของมหาสมุทรใต้พื้นผิว การก่อตัวของหลุมอุกกาบาตขนาดใหญ่บนดวงจันทร์น้ำแข็งสามารถบอกเล่าเรื่องราวเกี่ยวกับสถานะของพื้นผิวในขณะที่เกิดการพุ่งชนได้
ตามปกติ เมื่อวัตถุขนาดใหญ่พุ่งชน ดวงจันทร์จะเกิดยอดเขากลางที่เป็นลักษณะเฉพาะภายในหลุมอุกกาบาต แต่ลักษณะของหลุมเฮอร์เชลกลับบ่งชี้ว่า น้ำแข็งไม่ได้เป็นของแข็งโดยสมบูรณ์ ในขณะที่เกิดการชน ซึ่งหมายความว่ามิมัสอาจอยู่ในช่วงที่น้ำแข็งกำลังจะเริ่มหลอมละลาย
การจำลองแสดงให้เห็นว่า หากมิมัสมีมหาสมุทรใต้พื้นผิว การพุ่งชนจะทำให้เปลือกน้ำแข็งมีความอ่อนตัวลงและมีความยืดหยุ่นมากขึ้น ซึ่งจะป้องกันการก่อตัวของยอดเขากลาง ดร. เดนตันชี้ให้เห็นว่า น้ำไม่สามารถสร้างโครงสร้างแบบนั้นได้ แสดงว่าความแข็งแกร่งของน้ำแข็งถูกลดทอนลงจากการมีอยู่ของน้ำเหลวใต้พื้นผิว การค้นพบนี้จึงสนับสนุนทฤษฎีที่ว่า หลุมเฮอร์เชลน่าจะก่อตัวขึ้นในช่วงเวลาที่เปลือกน้ำแข็งของมิมัสกำลังจะเริ่มละลาย ซึ่งตรงกับช่วงเวลาของการก่อตัวของมหาสมุทรวัยเยาว์
อนาคตของการสำรวจ การไขปริศนาโลกแห่งมหาสมุทร
แม้ว่าหลักฐานในปัจจุบันจะเป็นหลักฐานทางอ้อม แต่ความเป็นไปได้ที่จะมีมหาสมุทรซ่อนอยู่บนมิมัสก็เพิ่มความน่าตื่นเต้นสำหรับการสำรวจในอนาคต การตรวจจับมหาสมุทรภายใต้เปลือกน้ำแข็งของมิมัสไม่ใช่เรื่องง่าย แต่ก็เป็นไปได้ นักวิทยาศาสตร์กำลังสำรวจวิธีการวัดการไหลของความร้อนผ่านเปลือกน้ำแข็งของดวงจันทร์ ซึ่งสามารถเปิดเผยสัญญาณของมหาสมุทรใต้พื้นผิวได้
—————-
ข้อมูลอ้างอิง: Daily Galaxy
– Could Saturn’s Mimas Moon Hide a Secret Ocean?
About the Author
