รอยริ้วมืดที่ปรากฏตามความลาดชันบนดาวอังคาร หรือที่นักวิทยาศาสตร์เรียกว่า Recurring Slope Lineae (RSL) ถือเป็นหนึ่งในปริศนาที่ถกเถียงกันมานานหลายปี รอยริ้วเหล่านี้มักปรากฏขึ้นตามฤดูกาล ทำให้นักวิทยาศาสตร์ตั้งสมมติฐานหลักไว้สองทาง ว่าอาจเกิดจากน้ำเกลือ (Briny water) ที่ละลายจากน้ำแข็งตามฤดูกาล หรืออาจเป็นเพียงการเคลื่อนตัวของทรายและฝุ่นแห้ง
ล่าสุด งานวิจัยใหม่ที่ใช้ข้อมูลจากยานสำรวจหลายลำและเทคโนโลยี Machine Learning ได้ให้คำตอบที่ชัดเจนยิ่งขึ้น โดยชี้ว่าปัจจัยหลักคือ “ความแห้งแล้ง” ไม่ใช่ความชื้น
การถกเถียงเรื่องนี้เริ่มมีน้ำหนักเอนเอียงไปทางปัจจัยความแห้งมากขึ้น เมื่อยานสำรวจก๊าซในบรรยากาศ (Trace Gas Orbiter หรือ TGO) ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของภารกิจ ExoMars ขององค์การอวกาศยุโรป (ESA) ได้บันทึกภาพความละเอียดสูงของรอยริ้วใหม่ที่เกิดขึ้นจากการ ถล่มของฝุ่นบริเวณไหล่ของภูเขาไฟ อะพอลลินาริส มอนส์ (Apollinaris Mons) ในช่วงคริสต์มาสปี ค.ศ. 2023
ภาพดังกล่าวแสดงให้เห็นรอยริ้วสีเข้มที่ทอดตัวยาวลงมาตามความลาดชัน ซึ่งเป็นหลักฐานที่สนับสนุนว่าปรากฏการณ์ลักษณะนี้สามารถเกิดขึ้นได้โดยไม่จำเป็นต้องมีน้ำเข้ามาเกี่ยวข้อง
เพื่อไขปริศนานี้ให้ลึกซึ้งยิ่งขึ้น งานวิจัยชิ้นสำคัญที่เพิ่งตีพิมพ์ในวารสาร Nature Communications ได้ทำการวิเคราะห์ข้อมูลรอยริ้วครั้งใหญ่ที่สุดเท่าที่เคยมีมา
วาเลนติน เทอร์เทียส บิกเคล (Valentin Tertius Bickel) นักวิจัยจากมหาวิทยาลัยเบิร์น ได้ใช้ Machine Learning วิเคราะห์ภาพถ่ายรอยริ้วมากกว่า 2 ล้านภาพ ที่บันทึกโดยยานมาร์สรีคอนเนสเซนซ์ออร์บิเตอร์ (Mars Reconnaissance Orbiter หรือ MRO) ของ NASA ตลอดระยะเวลา 18 ปี (ตั้งแต่ปี ค.ศ. 2006 ถึง 2024)
ผลการวิเคราะห์รอยริ้วมหาศาลนี้เผยให้เห็นข้อเท็จจริงที่น่าสนใจว่า
- รอยริ้วส่วนใหญ่เกิดขึ้นในจุดร้อน (Hotspots) 5 แห่ง ที่มีความเข้มข้นสูง
- มีรอยริ้วเพียงประมาณ 0.1%** เท่านั้น ที่สามารถระบุสาเหตุได้ชัดเจนว่าเกิดจากเหตุการณ์เฉพาะที่ เช่น การพุ่งชนของสะเก็ดดาว (Meteoroid impacts) หรือแผ่นดินไหวบนดาวอังคาร (Marsquakes)
ผลการวิจัยนี้นับเป็นหลักฐานสำคัญที่อาจช่วยยุติการถกเถียงอันยาวนานเกี่ยวกับสาเหตุของ RSL บนดาวอังคาร และยังช่วยให้นักวิทยาศาสตร์เข้าใจแรงขับเคลื่อนแบบพลวัตที่กำลังก่อร่างสร้างพื้นผิวของดาวอังคารในปัจจุบัน ทั้งที่เกิดขึ้นตามฤดูกาลและไม่ตามฤดูกาล
การทำความเข้าใจสภาพแวดล้อมและสภาพอากาศในปัจจุบันของดาวอังคาร ถือเป็นกุญแจสำคัญที่จะนำไปสู่คำตอบของคำถามที่ใหญ่กว่านั้น นั่นคือ น้ำบนพื้นผิวดาวอังคารหายไปไหน หายไปเมื่อไหร่ และสิ่งมีชีวิตเคยสามารถรุ่งเรืองบนดาวเคราะห์สีแดงดวงนี้ได้หรือไม่ ซึ่งเป็นเป้าหมายหลักของภารกิจสำรวจดาวอังคารทั้งในปัจจุบันและอนาคต
ข้อมูลอ้างอิง: Science Alert
- Mysterious Streaks on The Slopes of Mars Might Finally Be Solved
