NGC 5335 กาแล็กซีไร้แขนกังหัน

ภาพจากกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล (Hubble Space Telescope) เผยให้เห็นมุมมองด้านหน้าอันงดงามของกาแล็กซี NGC 5335 ซึ่งเป็นกาแล็กซีชนิดก้นหอยฟล็อกคิวเลนต์ (flocculent spiral galaxy) ที่มีความโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ กาแล็กซีแห่งนี้ตั้งอยู่ในกลุ่มดาวสุนัขล่าเนื้อ (Canes Venatici) ห่างจากโลกของเราไปประมาณ 180 ล้านปีแสง (light-years)

ลักษณะที่น่าสนใจที่สุดของ NGC 5335 คือการที่ไม่มีแขนกังหัน (spiral arms) อย่างความชัดเจน ซึ่งแตกต่างจากกาแล็กซีกังหัน (spiral galaxies) ส่วนใหญ่ที่เราคุ้นเคย รวมถึงกาแล็กซีทางช้างเผือก (Milky Way) ของเรา แทนที่จะมีโครงสร้างแขนที่ทอดยาวและต่อเนื่อง แต่ NGC 5335 กลับปรากฏเป็นกลุ่มของบริเวณที่มีการก่อตัวดาวฤกษ์ (star formation) ที่ดูเป็นหย่อมๆ กระจัดกระจายอยู่ทั่วจานของกาแล็กซี ลักษณะเช่นนี้เองที่ทำให้กาแล็กซีนี้ถูกจัดอยู่ในประเภท “ฟล็อกคิวเลนต์” ซึ่งมาจากภาษาละติน “flocculus” ที่แปลว่า “ปุย” หรือ “เกล็ดเล็กๆ”

อย่างไรก็ตาม แม้จะไม่มีแขนกังหันที่เด่นชัด แต่ NGC 5335 ก็มีโครงสร้างที่น่าสนใจอีกอย่างหนึ่ง นั่นคือ คานกลาง (bar structure) ที่ทอดตัวยาวผ่านใจกลางของกาแล็กซี โครงสร้างคานนี้ประกอบด้วยกลุ่มดาวฤกษ์และก๊าซจำนวนมาก ซึ่งทำหน้าที่เป็นเหมือนทางลำเลียงสสารจากบริเวณรอบนอกของกาแล็กซีเข้าสู่ศูนย์กลาง การไหลของก๊าซนี้เองที่เป็นเชื้อเพลิงสำคัญในการจุดประกายการก่อตัวของดาวฤกษ์ใหม่ๆ ในบริเวณใจกลางของกาแล็กซี

นักดาราศาสตร์เชื่อว่าโครงสร้างคานกลางเป็นปรากฏการณ์ที่มีพลวัตในกาแล็กซี โดยสามารถก่อตัวขึ้นและสลายตัวไปได้ในช่วงเวลาหลายพันล้านปี จากการศึกษาพบว่าประมาณ 30 เปอร์เซ็นต์ของกาแล็กซีกังหันที่สังเกตได้มีโครงสร้างคานกลาง ซึ่งรวมถึงกาแล็กซีทางช้างเผือกของเราด้วย แม้ว่าในปัจจุบันกาแล็กซีของเราจะมีโครงสร้างคานที่ไม่เด่นชัดนัก แต่หลักฐานบ่งชี้ว่าเมื่ออดีตนานมาแล้ว ทางช้างเผือกก็เคยมีโครงสร้างคานที่ชัดเจนกว่านี้

การสังเกตการณ์กาแล็กซี NGC 5335 ด้วยกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล ทำให้นักวิทยาศาสตร์เข้าใจถึงความหลากหลายและพลวัตของโครงสร้างกาแล็กซีได้ลึกซึ้งยิ่งขึ้น การศึกษาลักษณะของกาแล็กซีที่ไม่มีแขนกังหันชัดเจน และการมีอยู่ของโครงสร้างคานกลาง ช่วยให้นักดาราศาสตร์พัฒนาแบบจำลองวิวัฒนาการของกาแล็กซี และเข้าใจถึงกระบวนการก่อตัวและเปลี่ยนแปลงของโครงสร้างต่างๆ ในจักรวาลได้ดียิ่งขึ้น

กล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล เป็นโครงการความร่วมมือระหว่างองค์การนาซา (NASA) และองค์การอวกาศยุโรป (European Space Agency หรือ ESA) ซึ่งได้ปฏิวัติความเข้าใจของเราเกี่ยวกับจักรวาลมานานกว่าสามทศวรรษ ภาพอันน่าทึ่งของ NGC 5335 เป็นอีกหนึ่งตัวอย่างที่แสดงให้เห็นถึงศักยภาพอันยอดเยี่ยมของฮับเบิลในการเผยความงามและความซับซ้อนของเอกภพ

ข้อมูลอ้างอิง: NASA