รัชกาลที่ 4 กับสุริยุปราคา พระปรีชาสามารถที่หว้ากอ

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ทรงเป็นพระมหากษัตริย์ผู้ทรงใฝ่รู้ในวิทยาการแขนงต่าง ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งดาราศาสตร์ หนึ่งในเหตุการณ์สำคัญที่แสดงให้เห็นถึงพระปรีชาสามารถของพระองค์คือการเสด็จประพาสหว้ากอเพื่อทอดพระเนตรสุริยุปราคาเต็มดวงในปี พ.ศ. 2411

การคำนวณและพยากรณ์

ด้วยความรู้ทางดาราศาสตร์ที่ทรงศึกษาอย่างลึกซึ้ง พระองค์ทรงคำนวณและพยากรณ์ล่วงหน้าถึง 2 ปี ว่าจะเกิดสุริยุปราคาเต็มดวงขึ้นในวันอังคาร ขึ้น 1 ค่ำ เดือน 10 ปีมะโรง จุลศักราช 1230 ตรงกับวันที่ 18 สิงหาคม พ.ศ. 2411 ณ บ้านหว้ากอ แขวงเมืองประจวบคีรีขันธ์ โดยตำแหน่งที่เห็นสุริยุปราคาเต็มดวงชัดเจนที่สุดอยู่ที่ละติจูด 11 องศา 38 ลิปดาเหนือ และลองจิจูด 99 องศา 39 ลิปดาตะวันออก

พระองค์เสด็จประพาสหว้ากอด้วยเรือพระที่นั่งอรรคราชวรเดช พร้อมด้วยพระราชโอรส พระราชธิดา ข้าราชบริพาร ตลอดจนนักดาราศาสตร์ชาวฝรั่งเศสและสิงคโปร์ การเสด็จครั้งนี้ไม่เพียงเพื่อทอดพระเนตรสุริยุปราคาเท่านั้น แต่ยังเป็นการแสดงให้เห็นถึงความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์ของสยามประเทศต่อสายตาชาวโลกอีกด้วย

สุริยุปราคาและความแม่นยำในการคำนวณ

สุริยุปราคาเริ่มเกิดขึ้นในเวลา 10 นาฬิกา 4 นาที บังมืดเต็มดวงในเวลา 11 นาฬิกา 36 นาที 20 วินาที เป็นเวลานานถึง 6 นาที 45 วินาที และสิ้นสุดในเวลา 13 นาฬิกา 37 นาที 45 วินาที ซึ่งตรงกับที่พระองค์ทรงคำนวณไว้ล่วงหน้าอย่างแม่นยำ สร้างความประหลาดใจและประทับใจแก่ชาวต่างชาติที่ร่วมเดินทางมาเป็นอย่างมาก

การเสด็จประพาสหว้ากอและการพยากรณ์สุริยุปราคาที่แม่นยำของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว นับเป็นเหตุการณ์สำคัญที่แสดงให้เห็นถึงความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์ของสยามประเทศในยุคนั้น นอกจากนี้ยังเป็นการส่งเสริมภาพลักษณ์ของประเทศในสายตาชาวโลก และเป็นแรงบันดาลใจให้คนไทยรุ่นหลังสนใจศึกษาและพัฒนาวิทยาศาสตร์ให้ก้าวหน้าต่อไป

การเสด็จประพาสหว้ากอเพื่อทอดพระเนตรสุริยุปราคาเต็มดวงของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 เป็นเหตุการณ์ประวัติศาสตร์ที่สำคัญยิ่งของไทย สะท้อนให้เห็นถึงพระปรีชาสามารถของพระองค์ในการคำนวณและพยากรณ์ทางดาราศาสตร์ ตลอดจนพระวิสัยทัศน์ในการพัฒนาประเทศให้ก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์ เหตุการณ์นี้ยังคงเป็นที่จดจำและสร้างแรงบันดาลใจแก่คนไทยรุ่นหลังมาจนถึงทุกวันนี้

ข้อมูลอ้างอิง

• กรมวิทยาศาสตร์บริการ
• Wikipedia