ดาวเคราะห์ชั้นนอก (Outer Planets) หรือที่เรียกกันว่า ดาวเคราะห์แก๊สยักษ์ (Gas Giants) คือกลุ่มของดาวเคราะห์ขนาดใหญ่สี่ดวงที่อยู่ในส่วนรอบนอกของระบบสุริยะ ถัดจากแถบดาวเคราะห์น้อย (Asteroid Belt) ออกไป ได้แก่
ดาวเคราะห์เหล่านี้มีลักษณะที่แตกต่างจากดาวเคราะห์ชั้นในอย่างชัดเจน ดังนี้
ลักษณะสำคัญของดาวเคราะห์ชั้นนอก:
- ขนาดใหญ่มาก: ดาวเคราะห์ชั้นนอกมีขนาดใหญ่โตกว่าดาวเคราะห์ชั้นในมาก โดยเฉพาะดาวพฤหัสบดีซึ่งเป็นดาวเคราะห์ที่ใหญ่ที่สุดในระบบสุริยะ
- องค์ประกอบหลักเป็นแก๊สและของเหลว: ดาวเคราะห์เหล่านี้ส่วนใหญ่ประกอบด้วยแก๊สไฮโดรเจน (Hydrogen) และฮีเลียม (Helium) เป็นหลัก และมีสัดส่วนของ “น้ำแข็ง” เช่น น้ำ (Water), มีเทน (Methane) และแอมโมเนีย (Ammonia) ในสถานะของเหลวภายใต้ความดันสูง
- ความหนาแน่นต่ำ: เนื่องจากมีองค์ประกอบหลักเป็นแก๊สและของเหลว ดาวเคราะห์ชั้นนอกจึงมีความหนาแน่นต่ำกว่าดาวเคราะห์ชั้นในมาก
- มีวงโคจรอยู่ไกลจากดวงอาทิตย์: ดาวเคราะห์เหล่านี้โคจรรอบดวงอาทิตย์ในระยะทางที่ไกลกว่ามาก ทำให้มีระยะเวลาในการโคจรยาวนานกว่า
- หมุนรอบตัวเองเร็ว: ดาวเคราะห์แก๊สยักษ์มีการหมุนรอบตัวเองเร็วกว่าดาวเคราะห์ชั้นในมาก ส่งผลให้เกิดลักษณะแถบสี (Bands) ที่เด่นชัดบนชั้นบรรยากาศ
- มีระบบวงแหวน: ดาวเคราะห์ชั้นนอกทุกดวงมีระบบวงแหวน (Ring System) ที่ประกอบด้วยอนุภาคขนาดเล็กจำนวนมาก เช่น น้ำแข็งและฝุ่น แต่ระบบวงแหวนของดาวเสาร์มีความโดดเด่นและสังเกตได้ง่ายที่สุด
- มีดวงจันทร์บริวารจำนวนมาก: ดาวเคราะห์ชั้นนอกมีดวงจันทร์บริวาร (Moons) จำนวนมาก บางดวงมีขนาดใหญ่และมีลักษณะทางธรณีวิทยาที่ซับซ้อน เช่น ดวงจันทร์ไอโอ (Io) ของดาวพฤหัสบดี และดวงจันทร์ไททัน (Titan) ของดาวเสาร์
- มีสนามแม่เหล็กที่เข้มแข็ง: การหมุนรอบตัวเองอย่างรวดเร็วและการมีชั้นนำไฟฟ้าภายใน (เช่น ไฮโดรเจนโลหะเหลวในดาวพฤหัสบดีและดาวเสาร์) ทำให้ดาวเคราะห์ชั้นนอกมีสนามแม่เหล็กที่เข้มแข็งมาก
ดาวเคราะห์ชั้นนอกมีความสำคัญในการทำความเข้าใจพลศาสตร์ของระบบสุริยะ และเป็นเป้าหมายในการสำรวจเพื่อศึกษาบรรยากาศ องค์ประกอบภายใน ระบบวงแหวน และดวงจันทร์บริวารของพวกมัน ซึ่งอาจมีสภาพแวดล้อมที่น่าสนใจสำหรับการศึกษาเรื่องกำเนิดชีวิต
ข้อมูลอ้างอิง: NASA
